Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
RemigiuszSobański
rów,adwokatów,sędziów.Ustawysąlepszelubgorsze(ostatnioprzeważnie
gorsze).Aleustawyustawami,prawozaśzależyodtego,coprawnicyznim
nzrobią”.G.Radbruchzwróciłuwagę,żewrękachprawnikówustawamoże
okazaćsięmądrzejszaniżsamustawodawca27.PowiedziałongiśPomponiusz:
n[ł]niemożebyćdobregoprawa,jeśliniemabiegłegowprawie,którybyje
codziennieulepszał”28.Ulepszałprzecieżnieprzezto,byjezmieniałlubpieś-
cił,leczprzezpojmowanieswegozawodujakosłużbyczłowiekowi1nieabs-
trakcyjnemu,idealnemu,leczkonkretnemu,takiemu,jakimjest,wjegouwa-
runkowaniach,takżespołecznych.Prawnikto1obokduchownegoimedyka
1jedenztrzechtradycyjnychzawodów,przedktórychpodjęciemskładałosię
przysięgę1professio(stąd:professiones1zawody).Bowykonującyjemieli
służyćpomocączłowiekowiwułożeniujegospraw:zsamymsobą,czylizdro-
wotnych,zBogiemi1jakwłaśnieprawnicy1zinnymiosobami.Prawnicy
wsłużbieczłowieka,boćprzecieżprawostanowisięzewzględunaczłowieka
idlaczłowieka29.
27G.Radbruch:Rechtsphilosophie.Stuttgart31969,s.209.
28D.1,2,2,13.
29nHominumcausaomneiusconstitutumest”.D.1,5,5,2(Hermogenianus).
RemigiuszSobański
DasRecht—eineunzertrennlicheLebensgesellschaftdesMenschen
Zusammenfassung
DerArtikelisteineinteressanteReflexionvoneinemhervorragendenRechtshistorikerüber
dieWechselbeziehungzwischendemRechtunddemMenschen.DerVerfasserzeigteinambi-
valentesVerhältniszumRechtalsFolgedessenrichtigenEinschätzungundbetontgleichzeitig
hoheBeurteilungdesRechtesindereuropäischenZivilisation.SeineFrage,obdasRechtfürden
MenscheneineguteGesellschaftsei,scheintfürihnnichtvölligabstraktzusein,dennsie1so
derVerfasser1entspringtderBeobachtungvonderWirklichkeit.DiegenannteAmbivalenz
demRechtgegenüberwirdvonihmalsFolgedessenrichtigenEinschätzungerklärt.
DieRechtsgeschichteistgleichzeitigdieGeschichtederMeinungsverschiedenheitenüber
denBegriffunddasWesendesRechtes.DerBegriffnRecht“wirdverschiedenerleiverstanden,
sehrverschiedenwirdauchdasRechtselbst(mündlichoderschriftlich)übermittelt.DerVer-
fasserbetont,dassdasRechtdasWerkzeugvonderGerechtigkeit1einderVerwirklichung
vonderGerechtigkeitdienendesMittelist.ErbeziehtsichdabeiaufdieVertreterdesrömischen
Rechtes,wägtdieÄußerungnichhabeRecht“abundanalysiertdievonUljanovabgefassteDe-
finitionvonderGerechtigkeit(dasRechtkanneinGerechtigkeitswerkzeugsein,wenneseinen
Gerechtigkeitswillengibt).DerVerfassersprichtvoneinergewissen,mitderganzenRechtspra-
xisverbundenenAnspannung:dasRechtsetztvoraus,befolgtzuwerden,docheshatnurdann
denSinn,wenndieRechtsbefolgungzuvollstreckenist.ErnenntdieUrsachenvonderDiskre-
