Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
RemigiuszSobański
szylisięprestiżem,aleteżdarzonoichpogardą.Zwłaszczachłopikrytykowali
prawników,zarzucającimsprzyjaniemożnym,obrywałosięteżprawnikomod
możnychtegoświataitonawetwstarożytnymRzymie,który1jaktopo-
wiadają1nwymyśliłprawników”6.Zaprzykładtakiejdoliprawniczejniech
namposłużylosuchodzącegozanajwybitniejszegozprawników1Papiniana,
któremuurządzonoprocespokazowyzakończonywyrokiemśmierci,dlatego
żeodmówiłdostarczeniacesarzowiKarakaliargumentówusprawiedliwiających
zabójstwobratacesarskiegoGety.Alboteż1innyprzykład1losUlpiana,
drugiegozklasyków,którynaraziłsiępretorianomizostałotwarciezamordo-
wany,nawetbezprocesupokazowego7.Arównocześniebyliprawnicybardzo
atrakcyjniiuznawanizanaderpotrzebnych,czegoprzykłademzałożenieprzez
FryderykaIIwNeapoluw1224r.pierwszegokrólewskiego(dziśpowiedzieli-
byśmy:państwowego)uniwersytetupoto,bydostarczałuczonychprawników
wspierającychcesarskiekoncepcjepolityczne.Prawopotrzebne,pożądane,
azarazemkrytykowane.Prawosięprzywołuje,powołujenanie,sięgaponie,
azarazemsłowatakie,jak:legalizm,jurydyzmczyliteraprawa,wypowiadasię
zgrymasemniechęci.
Tenambiwalentnystosunekdoprawatoskutekjegodoceniania.Prawosię
ceni,chcesięmiećjeposwejstronie.Wysokaocenaprawajestcharaktery-
stycznadlacywilizacjieuropejskiej8.Pozaniąokazywanoprawuwiększąobo-
jętność,awwielukulturachpozaeuropejskichkoniecznośćsięganiapoprawo
tonieszczęściedowodzące,żezawiodłymoralność,obyczaje,religia1idlate-
gomusiwkroczyćprawo.WEuropienatomiastprawofunkcjonujeodpoczątku
jakowyodrębniony1obokmoralności,obyczajów,religii1regulatorżycia
społecznego,asięganiepoprawoniekoniecznieoznacza,żezawiodłyinnere-
gulatory.Prawomatuswąfunkcjęiwłaśniejakotakiregulator1obokoby-
czajów,moralności,religii1jestcenione.
Cenionetakwysoko,żepostrzeganewsferzeideałów:ludzkośćmaideę
prawa.Ideętakwzniosłą,żeniedającąsięzdefiniować.Uszczypliwiezauważył
ongiśImmanuelKant,żeprawnicywciążjeszczeszukajądefinicjitego,czym
sięzajmują9.Powiemwięcej,dyskutują,jakądrogąmożnabydojśćdotejde-
finicji:dedukcyjnączyindukcyjną.Tuzresztą1dodajmy1rozchodząsię
drogimyśleniaprawniczego.Dedukowaćbyłobyłatwo,problemwtym,żetaka
wydedukowanadefinicjazależyodprzyjętychapriorizałożeń,codoktórych
6WwykładziehistoriiprawarzymskiegoPomponiusajakopierwszybiegłyzostałwymie-
nionyPubliusPapirius(nquilegesregiasinunumcontulit”),potemAppiusClaudius(ncuiusma-
ximumconsiliuminduodecimtabulisscribendisfuit”).D.1,2,2,36.
7D.Liebs:DerungeliebteJuristinderrömischenWelt.nZeitschriftfürRechtsgeschichte”,
Rom.Abt.(2006)123,s.1117.
8R.Sobański:PrawowEuropie.nŚląskieStudiaHistoryczno-Teologiczne”(1998)31,
s.1451156.
9I.Kant:Krytykaczystegorozumu.Przeł.R.Ingarden.Warszawa1957,§1.
