Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nZDziejówPrawa”.T.4(12).Katowice2011
PraceNaukoweUniwersytetuŚląskiegonr2868,s.17125
REMIGIUSZSOBAŃSKI
Prawonieodłącznytowarzyszczłowieka
Terminntowarzysz”wtytuleswegotekstuużyłemwznaczeniuklasycz-
nym,naoznaczeniekogoś,ktonjestprzykimobecny,ktoprzebywazkim
gdzie,spędzazkimczas”1.Takimtowarzyszemludzkościprzezcałąjejhi-
storięjestprawo.nPrawozawszejużbyło”1powiadaliwczesnośrednio-
wieczniprawnicy2,abadaniaetnograficznetopotwierdzają3.Niebrak
wprawdziehipotezospołecznościachbezprawa,aległoszącytakiehipotezy
umiejscawiająowespołecznościalbowczasachbardzoodległych,prehisto-
rycznych,alboteż1jakF.Engels1ukońcahistorii,jakoostatniąfazę
dziejówludzkości4.Człowiekhistorycznyżyjezprawem.Prawotojegonie-
odłącznytowarzysz5.
Nasuwasięatolipytanie,czyprawotodobrytowarzyszczłowieka.Czy
człowiekwiniencieszyćsięztegotowarzystwa,czyteżpróbowaćtrzymaćsię
zdala.Pytanietoniejestteoretyczneaniabstrakcyjne,onowyrastazobser-
wacjirzeczywistości.Bojakmałocoprawospotykasięzkrytyką.Zapraw-
nikamiwprawdziesięuganiano,alenieszczędzonoimuszczypliwości.Cie-
1Słownikjęzykapolskiego.T.9.Red.W.Doroszewski.Warszawa1967,s.203.
2H.Krause:DauerundVergänglichkeitimmittelalterlichenRecht.nZeitschriftfürRechts-
geschichte”,Germ.Abt.(1958)75,s.2061251.KrólowieStaregoTestamentuobwieszczali
wprawdzieprawa,aleprawatebyłyrozwinięciemprawaobjawionego,wiążącegocałynaród,
łączniezkrólem.Myślotworzeniunowegoprawabyłaimobca.Pogląd,żenprawozawszejuż
było”tkwiłtakmocnowświadomościnarodówgermańskich,żedowczesnegośredniowiecza
żyłyonewprzekonaniu,jakobyludziesaminiepotrafilitworzyćprawa.H.Hattenhauer:Bufie
undStrafeimMittelalter.nZeitschriftfürRechtsgeschichte”,Germ.Abt.(1983)100,s.57.
3A.Hoebel:DasRechtderNaturvölker.Freiburgi.B.1968.
4Th.Mayer-Maly:GedankenüberdasRecht.Wien1Graz1Köln1985,10ns.Por.też
J.Carbonier:L’hypothesedunon-droit.In:Idem:FlexibleDroit.Paris81995,s.20145.
5Th.Mayer-Maly:Gedankenł,s.9.
2ZDziejówPrawa