Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
stawicielawładzypaństwowejDziałaniatewsposóbistotnymogływpływaćnacodzienną
sytuacjępacjentówdoświadczającychzaburzeńpsychicznych.
Tematrzecznikówprawpacjentaszpitalapsychiatrycznegozostaniepodjętywdalszej
częściprezentowanegorozdziału.Wtymmiejscuwartonatomiastodnieśćsiędodwóch
ważnychzjawisk.Popierwsze,zasadnymjestukazanierelacjiistniejącejpomiędzywładzą
(wtymzwłaszczawładzypaństwowej),apraktykąpsychiatrówipsychiatrów.Podrugie
koniecznymjestpochyleniesięnadunikalnymcharakteremwładzyposiadanejprzezspe-
cjalistówzzakresuochronyzdrowiapsychicznego.
Sięgającwsteczpamięciądojśćmożnadowniosku,żepsychiatriazawszecieszyłasię
zainteresowaniemwładzy.Toszpitalepsychiatrycznewykorzystywanebyłynagminnie
przedRewolucjąFrancuskądodosłownegozamykaniaosób,którychzachowanie,bądź
wyglądodbiegałyodzgóryzaakceptowanejnormy.Podobnedziałaniawspomnianypo-
wyżejFoucaultokreśliłmianemtzw.„wielkiegozamknięcia".Izolacja„innych"byłałatwa
iskuteczna-ukazywanibylibowiemoni,jakoosobyniebezpieczne(Michalik2008,
s.246-257).Pojawieniesięwdebaciespołecznejideiprawczłowiekatylkozpozoruzmie-
niłopodobnyobraz.Oczywiścietzw.„wieżewariatów"zastąpiłyszpitaleorazoddziały
psychiatryczne,notabenezniewiadomychprzyczynokreślanenadalmianemzakładów
(obecniezwrottenwykorzystywanyjestwyłączniedopsychiatrycznejspecjalności,
wmediachpróżnoszukaćinformacjionp.zakładachneurologicznychlubkardiologicz-
nych).Samowykorzystaniewładzyprzeciwkopacjentomoddziałówpsychiatrycznychw
XXw.kojarzynamsięzeksterminacyjnymi,nazistowskimidziałaniamiwramachAkcji
T4,wwynikuktórychponiosłośmierćdziesiątkitysięcypacjentówdoświadczającychza-
burzeńpsychicznych.Przytejokazjiniestetyzapominamyoofiarachprzymusowychste-
rylizacji.Pozbawieniemożliwościpłodzeniatysięcyniemieckichobywatelidoświadczają-
cychnp.niepełnosprawnościintelektualnej,cociekawe,azarazemtragicznepodejmowane
byłowmajestacieprawa.Działaniatelegitymizowanebyłyorzeczeniemsądu,odktórego
możnabyłosięodwołać,cojednak,jakwskazujem.In.ArturKatolo-autorksiążki:Euta-
nazjaieugenika.Zbrodniahitlerowska-,rzadkobyłoskuteczne.Mylisięjednaktenkto
twierdzi,żepodobnedziałaniapodejmowanebyływyłączniewIIIRzeszy(zob.szerzej
Katolo2012,Gut2010,online).Przymusowasterylizacjawykonywanabyłarównieżna
pacjentachoddziałówpsychiatrycznychznajdującychsięnaterenieUSA.TakżewAme-
rycePółnocnejtegotypuinterwencjeakceptowanebyłyprzezsądywtymSadNajwyższy
USA(Krajewski,online).
Wskazującnaobrazywykorzystaniapsychiatriiprzezurzędnikówpaństwowychnie
można,cooczywistepominąćdziałańpodejmowanychprzezZwiązekRadziecki,gdzie,
jakpamiętamyskonstruowanopojęcie„schizofreniibezobjawowej”,awięctegotypu
schorzenia,„któregoobjawysąniewidoczne,tylkodlatego,żesąbardzogłębokoukryte”.
TopraktykistosowanenaterenieZSRRskłoniłyśrodowiskopsychiatrówdosformułowa-
niawyraźnegosprzeciwuwobecwykorzystywaniawiedzyidoświadczenialekarzywza-
kresierealizacjiokreślonychcelówdanej,najczęściejtotalitarnejwładzy.Słowowładza
musizostaćjednakukazanewtymmiejscuniecowinnymkontekście(Pużyński1995,
s.67-71).
Myślącodziałaniachradzieckichpsychiatrówjednoczenie,„oczamiwyobraźni”wi-
dzimyzłewarunki,wjakichprzebywalipacjenci.Dostrzegamytakżelekarzy,którzywraz
zpielęgniarkamipodejmowalidziałaniaurągającezasadometykizawodowej.Jestwnas
zapewnetakżerefleksjadotyczącaprawa,którewzasadziepozwalałonazamknięciedanej
osobynawielelat.NaterenieZSRRznanebyłyliczneprzypadkizamykanianawielelat
dysydentówpolitycznych(Pużyński1995,s.67-71).Wtymmiejscutrudnojednaknie
dostrzecrównieniepokojącychdziałańpsychiatrówwinnychrejonachświata.Czytając
8
