Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.MIĘDZYSZALEŃSTWEM,AINSTYTUCJĄ,CZYLIWSPÓŁCZESNEWYZWANIA
OCHRONYPRAWPACJENTASZPITALAPSYCHIATRYCZNEGO
Uwagiwprowadzające
Zagadnieniadotycząceochronyzdrowiapsychicznegospotykająsięzeszczególnym,
społecznymzainteresowaniem.Chorobapsychiczna,zaburzeniapsychiczne,niepełno-
sprawnośćintelektualna,toterminy,którezjednejstronycorazlepiejrozumiemy,
zdrugiejnatomiastpojęciateodnosząsiędowistocienadaltajemniczejrzeczywistości.
Omawianaproblematykawprostkierujenaswstronęzagadnieńodnoszącychsiędopraw
osóbpoddawanychhospitalizacjipsychiatrycznej.Wwielubowiemwypadkach,zracjina
objawydoświadczaneprzezdamąosobępodobneleczeniemożeodbywaćsięwsposób
przymusowy(Walewski,Heitzman2015,s.53-55).Choćzdarzeniatestanowiąjedynie
częśćsytuacjizwiązanychzleczeniemzaburzeńpsychicznych,tonieulegajednakwątpli-
wości,iżpoddaniedanejosobyprzymusowejterapiitozdarzenie,którewymagaszczegól-
nejwnikliwościorazkontroli.Wpolskimporządkuprawnymnieuchronniepodejmowana
jestdebatadotyczącaprawosóbleczonychnaterenieszpitalapsychiatrycznego.M.in.pol-
skiSądNajwyższyorazTrybunałKonstytucyjny,wramachswoichkompetencjianalizują
formyprzyjętejkontroliorazzakresosóbdojakiegoodnosisięmożliwośćzgodnego
zprawemleczeniabezzgody(Janicszewska,Wnukiewicz-Kozłowska2016,s.33-34).
Zapoznającsięzrzeczywistościąjakaistniejenaterenieomawianychplacówekdostrzec
można,iżzperspektywyprawnej,społecznejorazetycznejposiadająoneszczególnycha-
rakter.Naichtereniepodejmowanesąbowiemdziałaniawstosunkudoosób,którenadal
postrzeganesąwspołeczeństwiewsposóbznacznieodmiennyniżinnegrupypacjentów.
Wartotakżedostrzec,żetylkowszpitalachpsychiatrycznychstałąanalizędotyczącąprze-
strzeganiaprawczłowiekapodejmujesędziasąduopiekuńczegoorazrzecznikpraw
pacjentaszpitalapsychiatrycznego(Ciechorski2015,s.133-134).Podejmującrefleksję
nadproblememposzanowaniaprawpacjentaszpitalawatozastanowićsięnadkilkoma
kluczowymiobecnieproblemami.Wjakibowiemsposóbodbieranesąobecnieosoby
doświadczająceszerokorozumianychzaburzeńpsychicznych?Jakskonstruowanesąprze-
pisydotyczącetakichzagadnień,jakleczeniebezzgodyczyteżubezwłasnowolnienie?
Czyaktualniedostrzecmożnainstytucjeprawne,którewzbudzająszczególneemocje?Być
możepodobneemocjewzbudza,jużsamoddziałpsychiatryczny,jakoswoisty„faktspo-
łeczny"?Jakąrolęwtymkontekściepełniąwpodobnychplacówkachww.obrońcypraw
człowieka.
1.Prawapacjentaszpitalapsychiatrycznego:refleksjeteoretyczne
Tematprawpacjentachoregopsychicznietozagadnieniekluczowewdyskursiehisto-
ryczno-społecznym.Świadczyotymm.in.fakt,iżpodkoniecXVIIIw.inapoczątku
wiekuXIXstałsięzarzewiempoważnejdebatydotyczącejprawczłowiek.Zkoleiwdru-
giejpołowieXXw.poważnadyskusjamiędzynarodowadotyczącaprawpacjentaniebyła-
bymożliwa,gdybyniezwrócenieprzezpsychiatrówiantypsychiatrówuwaginapraktyki,
którewsposóbbezpośredninaruszałygodnośćosóbkorzystającychzichusług.Wlatach
60XXw.zacząłrozwijaćsię-głównienaterenieStanówZjednoczonych-nurttzw.
antypsychiatrii.Głównymjegozałożeniem,azarazemcelembyłozdekonstruowaniepoję-
ciachorobypsychicznej.Autorzyomawianejkoncepcjibylizdania,żechorobapsychiczna
5
