Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
krzywdę,grzech...),najtrudniejszeokazujesięzawieszanienietylkoautorytarności(roszczeniadobycia
pierwszympoBogualbopotrzebysilnego,dominującegowzoru),aletakże–cojeszczetrudniejsze,bonawet
takniewidziane–powściąganiepragnienia,abyefektemnaszegodziałaniabyło„naśladowanie”czy
„przywiązanie”,zarównojakoskutekbombardowaniamiłością,jakiuleganiapresjimechanizmu
„przeniesienia”czyspontanicznejzgodyiuległości(uwiedzenia).
Perspektywaujęcia
Niekryjącwłasnegonastawienianormatywnegopowiem,jużnawstępie,żedalejzamierzamśledzić
rozmaiteujęciaproblemuautorytetu,prowadzącdoichzwieńczeniapewnąkoncepcjąwyłaniającąsię
zkultury,zmoichlekturiobserwacji,mianowicie–autorytetujako„strażnikabraku”,wspierającegotroskę
orozpoznawaniedeficytówpotencjału,pułapekczyzagrożeń(np.ScylląiCharybdą),comożemieć
zastosowaniawrozmaitychobszarachdziałańpedagogicznych.Dladobraczłowiekawewspółczesnejkulturze
musisięzacząćskuteczniejprzebijaćzarównowizja„człowiekakultury”,jakikulturysprzyjaniarozwojowi
człowieczeństwajakotroskiokulturę„byciawświecie”,gdziemyślimyidziałamyzperspektywy
niezapominaniaotym,żejesteśmyskazaninawydziedziczeniezkultury(jakoprzestrzenidziedzictwa
symbolicznego),takżewtedy,gdypodejmujemywysiłkitwórczegowrastaniawtęprzestrzeń.Każdyczłowiek,
jakopotencjalnyautorytet,choćbydlawłasnegodzieckalubpartnerainterakcjijestzawszedziedzicem
wydziedziczonyminieświadomymtegowydziedziczenia,sprawnymuczestnikiemrytuałówwpisanych
wpraktykikulturowe,alenieświadomymswojejniepełnosprawności.Jesttosytuacja,gdydotknięcijesteśmy
podwójnymbrakiem:brakiempoczuciabraku.Stądpotrzebaautorytetujakostrażnikabraku,przywracającego
namkontaktzutraconymbrakiem,dziękirodzącymuznanie,aprzynajmniejnamysłpróbomsamodzielnego
rozpoznawaniaiprzezwyciężania,zawszejedynielokalnegoidoraźnego,niemożliwegodoostatecznego
zwieńczenia,słabościibrakówwsamymsobie.
Odnaleźćbrak,touczynićkroknadrodzedoodnalezieniasiebie.Dotyczytotakżewszelkiegotypu
autorytetów,zwalniającjezfikcyjnegorytualizowania,bolesnegozwykledlaadresatówichdziałań
inagminnegounauczycieli,terapeutówetc.,pozoruwłasnejpełnejsprawności,pewności,zaradności,
zdolnościobjęciacałościdziedzictwakulturowego(np.wiedzywdanymzakresie).Dziśjużtakieautorytety
sąniemożliwe,ate,któreotymniewiedzą,stająsięjednocześnieśmieszneigroźne,adokładniej
–niebezpiecznewswojejśmieszności,zjakiejniezdająsobiesprawy,mimooporuuczniówwklasieszkolnej,
obywateliwobecwładzy.
Niestety,sytuacjajestjeszczegroźniejszadlaczłowiekaidlakultury,ponieważnagminniemamypotrzebę
uleganiawłaśniewygodziebyciazwolnionymizmyślenia,zpodejmowaniadecyzji,ztrudnościradzeniasobie
zdyskomforteminaczejniżpodskrzydłamikogoś/czegośłechczącegonasząpróżność,czypoczucie
przynależnościdosiłyiwzniosłości.Autorytarnośćzewnętrznaidzietuwparze,czasemjakoprzyczyna,
aczasemjakoskutekwewnętrznegozapotrzebowanianaautorytarnezadomowieniewświecie,na„ucieczkę
odwolności”,nakupowaniesobiepoczuciawartościimożliwietaniespełnieniewgroniepodobnychdonas.
Tendramatnadaltrwaisięnasila,niepomimoedukacji,alewrazznią.
Źródłemtegostanurzeczyijegodopełnieniawpostacidalekoposuniętejbezradnościwprojektowaniu
pedagogiczniedojrzałej,nowoczesnejperspektywyproblematyzowaniamisjiautorytetujestnaszaskłonność
doczynieniapunktemwyjściawymiarusocjalizacjizamiastedukacjiitroskęoutrzymywaniewryzach
stabilnościspołecznejzamiastprzeciwdziałaniagroźbiewydziedziczeniakulturowegoibrakujęzyka
dowyrażaniasiebie.Autorytetwymagawidzeniajegoambiwalencji,wdwoistejprzestrzeninapięciamiędzy
dawaniemdomyśleniaipozbawianiemmyślenia,międzywspieraniemiczynieniemniezdolnym
dofunkcjonowaniabezwsparcia,międzyułatwianiemjednegoautrudnianiemdrugiego.Kluczowa
dozastosowaniawydajemisię„zasadastrukturacji”wujęciuGiddensa(2003),polegającanawyciąganiu
wnioskówzuznaniadwoistościczydualnościstruktur,sprzężonejdwupostaciowości,czylinapięciamiędzy
tym,costrukturadopuszcza,udostępniaicowykluczaczyogranicza;tego,cojestwynikiem,itego,cojest
nośnikiempraktyki;tego,costanowizasobydziałańnarzeczzmiany,itego,cosłużyreprodukcji​systemu.
WsłownikupedagogicznymLenzena(2003)mamyjużpodkreślenie,żetypowepodejściadoautorytetu
i„skłonności”,np.doidealizowaniago–zsugestiąmożliwościwyeliminowaniajegonegatywuwpostaci
autorytarności–sprawiają,żewciąż„niemożebyćnależycieanalizowanataambiwalentnastruktura
pedagogicznegoautorytetu”(Lenzen,2003,s.65).Gubisięprzeztowszczególnościzrozumieniekłopotliwej
okoliczności,że„stosunekautorytetuzawszemożesięprzerodzićwstosunekautorytarny,wautorytetbez
wzajemnościibezlegitymacji”(Lenzen,2003,s.63),przezcogubisięzdolnośćdojegoprzezwyciężania.
MaracjęautorhasłauLenzena,gdystwierdzadojmującybrak„historyczno-systemowegoopracowania
pedagogicznychprzemyśleńnatematautorytetu”(Lenzen,2003).Uwypukliłbymjednaknajpierwpotrzebę
ujęćanalityczno-krytycznych,zuwzględnieniemmożliwiepełnegozapleczanowoczesnejmetodologii