Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
środowiskuimomenciehistorycznym,możnastawiaćpytaniaza-
równootrendydługookresowewprocesiewzrastania,jakizmia-
ny,którestosunkowoszybkoilustrująewentualnerozwarstwienie
społeczne,np.przezwartościwzględnej,średniejmasyciałalub
BMI.Niewątpliwiejednymzostatnich,bardzociekawychokresów,
którezostałyzbadanewPolscepodwzględemwymienianychcech,
byłatransformacjaustrojowalatdziewięćdziesiątych.Ówczesne
zmianynosiływszelkieznamionarewolucjispołecznej,apojawie-
niesięgospodarkiwolnorynkowejzmieniałosytuacjęekono-
micznąiwarunkibytoweposzczególnychklasspołecznychigrup
zawodowych.Wynikibadańtegookresuprzedstawiłwobszernej
monografiizespółprof.Bielickiego(Bielickiiin.2003).
Każdacechaorganizmujestuwarunkowanagenetycznieiśro-
dowiskowo.Genotypdeterminujezakrespotencjalnychmożliwości
organizmu,natomiastśrodowiskodecydujeotym,wjakimzakre-
sietenpotencjałzostaniezrealizowanywtrakcierozwoju(Thoday
1965).Wysokośćciałaczłowiekajestodpowiedziąnaoddziaływa-
nieczynnikówśrodowiskanaturalnegoorazodżywieniaorgani-
zmu.Jeślipominiętezostanąuwarunkowaniagenetyczne,tooka-
żesię,żezmianywzakresiewarunkówżyciawywołująwręcz
dramatyczneżnicewzakresieosiąganychwartościwysokości
ciała.Imtewarunkisąlepsze,tymosobnicyosiągająwyższą
średniąwysokościciała.Jakkolwiekgenystanowiąważnyczynnik
determinującywysokośćciałaosobnika,tojednakbadaniapo-
dobnychiżnychpodwzględemgenetycznympopulacji,podda-
nychzróżnicowanemuoddziaływaniuczynnikówśrodowiskowych
wyraźniepokazują,żewewnątrzpopulacyjneżnicewwysokości
ciaławiększościpopulacjisąbardzosilniezwiązanezwpływem
środowiska(Steckel1995).Człowiekpodlegaciągłemukształto-
waniuprzezśrodowisko,gdyżpojedynczygenotypmożewytworzyć
więcejniżjednąformęwłasnychstrukturosobniczychlubodpo-
wiedzifizjologicznychnaoddziaływanieczynnikówśrodowisko-
wych(Cieślik1980,Kaczmarek1995,Bateson2001).Rośliny
izwierzętamającośwrodzajuwcześniejzaprogramowanegoroz-
miarugenetycznego,nazywanegorozmiaremgenotypowym.Jed-
nakobserwacjewiększościgatunkówwichnaturalnymśrodowi-
skupokazują,żeśredniapopulacyjnarozmiarówdorosłych
osobnikówwykazujepewiendeficyt.Fakttenwskazujenato,że
żyjącyosobnicyniesąwstanie,wpanującychwarunkachśrodo-
wiska,osiągnąćtegoteoretycznego„rozmiarugenotypowego”iich
8