Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Wstęp
wpływtejczęstoniezwyklenowatorskiejfunkcjipsychicznej,jakąjestwyob-
raźniajużoddawna(cojestszczególniewidocznewsztukachpięknych,ale
równieższtukinowoczesne2niesąwolneodprzemyśleńnatematwyobraźni).
Inaczejrzeczwyglądawteoriachdesignu,dyscypliniemłodej,wciążjesz-
czesłaboopracowanej,alezpewnościąpowiązanejzesztuką.Wjakisposób
wyobraźniamożełączyćobietedziedziny?Amożetowłaśniewyobraźniajest
wspólnymźródłemobydwu?Zagadnieniateprzeanalizowanezostanąwroz-
dzialedotyczącymzwiązkówwyobraźnizesztukaminowoczesnymi(Nowe
perspektywy.Designwobrębiesztuknowoczesnych).
Wteoriachestetycznychwyobraźnia,posługującsięobrazami,zwy-
kleposiadazmysłowyaspekt,jestmożliwościąpostrzeganiabądźquasi-
-postrzeganiazmysłowego,choćmożetakżewznieśćsięponadnie(jak
wprzypadkuwzniosłości);wobydwuaspektachjestinicjatorkązarównopoja-
wianiasię,tworzeniaobiektówsztukiczydesignu,jakidoświadczaniatych
obiektówjakotworówkulturowych.Mimożepotoczniewyobraźniawydaje
siętylkojałowąfunkcją"tworzeniaimaginacji”,tojednakjestniezbędnainie-
zwykleistotnawtworzeniukultury.Tozresztązdolnośćiściekulturowa,można
bywręczrzec"arche”kultury,zarazemzdolnośćtworzenia,jakiujmowania
kultury,atakżefunkcjonowaniawniej.Związkiwyobraźniikulturystająsię
szczególniezauważalne,gdynowatorskamyślczyprzedmiotzostająwłą-
czonewobiegspołecznejświadomości3.Towłaśnieczłowiekmożeposłu-
giwaćsięwyobraźnią,tworzyć"obiektykultury”(jakwdesignieczysztuce)
imanipulowaćwszystkimtym,cozawierarealnośćkulturową,szczególnietę
owalorachestetycznychiartystycznych.JacobBronowskiuważa,żejestto
najbardziejludzkazdolność,polegającanatworzeniuwyobrażeńnieistnieją-
2Nietypowypodziałnasztukipiękneinowoczesneobszerniejomówionyjestwostatnim
rozdzialeNoweperspektywy.Designwobrębiesztuknowoczesnych.
3RogerScrutontwierdzi,żewyobraźniajestdomenąkulturywysokiej,wprzeciwieństwie
dokulturywspólnotowej,zktórejwyrasta.Uczestnictwowkulturzewysokiejnadajeznaczenie
doświadczeniuestetycznemu(sztuce);znaczenietojestwyobrażone.Zkoleikulturawspólno-
towaodnosinasdoznaczeniaopartegonacelu.Zewzględunawyobraźniękulturąwysoką
rządziwolnośćieksperyment,wtymteżsensiejestonaopozycyjnawodniesieniudowspólno-
towej,aletodoświadczeniewspólnotynadaje"sens”kulturzewysokiej,tanatomiastpozwala
wyobrazićsobieitymsamymzrozumiećaktzjednoczeniazewspólnotą.Obiełączywspólna
cecha-niewyczerpalność.Zob.R.SCRUTON:Doświadczenieestetyczneakultura."EstetykawŚwie-
cie”1991,T.3,s.115-118.
