Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
Wstęp
nadawcąaodbiorcą;typytekstów.Cechyte,wedługbadaczki,wynikajązczte-
rechpodstawowychpytań:Jakijestceltekstu?(intencjenadawcy);Oczymma
byćtekst?(temattekstu)18;Wjakisposóbjestontworzony?(środkigramatyczne
isemantycznebudującetekst);Dlakogotentekstjestprzeznaczony?(odbiorca
pojedynczy,masowy,instytucja).U.Żydek-Bednarczukproponujejednocześnie,
abyteksttraktowaćjakovkontinuumiprzenikaniesiępłaszczyzn:gramatycznej,
semantycznejipragmatycznej”(tamże,s.72),uznającjednocześnie,vżeanali-
zakonkretnychtekstówotwierapoledlakażdorazowegookreśleniastandardów
tekstowości”(tamże).
Przyjęcieotwartegorepertuarucechdecydującychobyciutekstempostu-
lujetakżeA.Duszak.Tekstmożespełniaćwarunkitekstowościwmniejszymlub
większymstopniu,samopojęcievbyciatekstem”jestwięcpłynne,adanyciąg
możebyćocenianynapodstawiejegobliskościzprototypem,możebyćvlep-
szymlubgorszymprzedstawicielemkategoriiTEKST”(Duszak1998,s.37)19.
A.Duszakwskazujenajeszczejednąważnącechędefinicyjnątekstu,amiano-
wicienacelkomunikacyjny.vInterpretowalnośćtekstuwiążesięzezdolnością
przypisaniamucelukomunikacyjnego”(tamże,s.38).Kryteriumtoeksponu-
je,wymienianeprzezR.A.deBeaugrande)aiW.U.Dresslera,intencjonalność
iakceptabilność.WprzeciwieństwiedoU.Żydek-Bednarczuk,A.Duszakzwraca
uwagęnarolęintertekstualności.vPrzypisanieceludanemutekstowi[ł]zale-
żyodanalogii,jakąodbiorcapostrzegamiędzydanymtekstemawcześniejna-
potkanymitekstami”(Duszak1998,s.38).Krytykiwyznacznikówtekstowości
podejmujesiętakżeA.Wilkoń,podającwwątpliwośćkrzywdzący,jakpisze,np.
dlatekstówwerbalnychpodziałnatekstyinie-teksty.Głównezarzutywobectych
kryteriówto:niejednoznacznośćdefinicjispójnościikoherencji;przypisaniein-
tencjonalnościiakceptabilnościfunkcjitekstotwórczej,podczasgdypierwsza
ztychcechnależydowłaściwościsamegotekstu,drugawżadensposóbniewpły-
wanato,cojesttekstem;nieuwzględnienietekstów,wktórychcelowoosłabiono
ichinformatywność;przypisaniekryteriumsytuacyjnościwszystkimtekstom,
podczasgdytekstypisaneczęstosąoderwaneodczynnikówsytuacyjnych;zbyt
szerokiepotraktowanieintertekstualności,którajestistotnatylkowprzypadku
tekstówpowiązanychzinnymtekstemlubtekstami(Wilkoń2002,s.30-33).
Analizatekstówpisanychprzezobcokrajowcówwymuszaprzyjrzeniesię
kryteriomtekstowościzjeszczejednejperspektywy.Popierwsze,należyzdać
sobiesprawę,żebadanetekstysąwyjątkowe,stanowiączęśćegzaminujęzyko-
wego,doktóregoprzystąpiliichautorzy.Przyjmujęwięc,żedążeniemnadawcy
18U.Żydek-Bednarczuktwierdzi,żevbeztematuniematekstu”(Żydek-Bednar-
czuk2005,s.78).
19
A.Duszakpowołujesięprzytymnapojęcieznakunieostregoiużywaterminu
vtekstnieostry”(s.33-34).
