Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Artykułwstępny
21
lokalnąstolicępołudniowegoPomorza;leczrozwójnaszejludnościpo-
winiendążyćdonadaniajednejznichpierwszeństwaprzedinnemi.
NajciekawszączęściąPrusZachodnichtoKaszuby,zajmującePo-
morzepółnocne.KtozpolskichstronprzychodzidoKaszub,odbiera
wrażenie,jakobysięznajdowałzagranicąuobcegonarodu.Takbardzo
wyodrębniamowakaszubskatubylczejludnościKaszubyodinnych
częściprowincji.RównieżpodwieluinnemiwzględaminaKaszubach
inaczejaniżelinadWisłą:krajtonadmorski,wysokopołożony,okolica
górzysta,ziemianajmniejurodzajna.Ludnośćpolsko-kaszubskaliczą-
caprzeszłoczwartączęśćogólnejcyfryPolakówwPrusachZachod-
nich,małoodpornaprzeciwkogermanizacji,zbrakiemideałupoli-
tycznego.ZestanowiskapolskiegoKaszubydoniedawnaprzedstawiały
bodajnajmniejuświadomionykrajnaszejwielkiejojczyzny.Czyżgłos
„Kaszubiginą!”(nagłówekjednejzpracKościńskiegooKaszubach)11
niewskazujenaniebezpieczeństwoinienawołujedoobronyKaszub?-
Tejobronypodjąłsięzpoczątkiemroku1909„Gryf”
,czasopismomie-
sięcznedlasprawkaszubskich,istniejącyterazjużnarokczwarty.Ale
„Gryf”dążydozachowaniaKaszubdlaPolskiinnymsposobem,przez
urzeczywistnieniehasła„Bądźmysobą!”(„Gryf”1910str.267).Postęp
ruchumłodo-kaszubskiegowznacznejmierzezależnyodśrodowiska
kulturalnego;poniedługimpobyciewKościerzynie„GryfwGdańsku!”
Podtymnagłówkiemwstępnyartykułwnr.1„Gryfa”narok1912do-
wodzi,dlaczegostolicąKaszubnieinnemiastotylkoGdańsk.
Pomorzepołudniowe,mówionopowyżej,niekoncentrujeswego
postępuwżadnemwybitniejszemśrodowisku.WięcopróczKaszubita
drugaczęśćprowincjibędziepodwpływemGdańska,atemsamem
jużwiększaczęśćPrusZachodnich.LeczdoGdańskaskłaniatakżepo
prawejstronieWisływskutekwarunkównaturalnychterytoriumpol-
skiewpowiatachpółnocnych.CałetePrusyZachodniejużdzisiajmają
swąnaturalnąstolicęwGdańsku;wyjątekstanowijedyniepołudnio-
11KonstantyKościński(1858-1914)-historykipublicysta,cenionybadacz
dziejówikulturyKaszubówzprzełomuXIXiXXw.,członekTowarzystwaNaukowe-
gowToruniu.Autorlicznychpublikacji,wtymwspomnianejbroszurkipt.„Kaszu-
biginą.Wiązankawiadomościhistorycznychistatystycznych”wydanejwPoznaniu
w1905r.
