Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
AldonaPobojewska
Wprowadzenie
Kategoriapodmiotuwjejujęciuantropologicznym1,tzn.od-
noszącasięwyłączniedoczłowieka,zostałazastosowanaporaz
pierwszywXVIIwiekuprzezKartezjusza.odtejporynależyona
docentralnychpojęćfilozofii(por.Migasiński,2001:81)inazywa
sięjąteżklasycznąideąpodmiotowości(Renaut,2001:17).Nie
znaczytojednak,żeprzezkolejneczterywiekijesttojedyny,obo-
wiązującymodelpodmiotu2,czyteż,żeniebyłonkrytykowany.
Przeciwnie,jużbezpośredniopojegopowstaniukwestionowano
różnejegoaspekty(Pascal,Locke,Leibniz,Vico),akonsekwentna
1
Antropologicznerozumieniepodmiotuposiadauswychpodstawmeta-
fizycznąwykładniętegopojęcia.Heideggersądzi,żeDSłowosubiectum
trzebanamoczywiścierozumiećjakoprzekładgreckiegohypokeimenon.
Nazywasiętakto,coleży-pierwsze(dasVor-ligende)icojakopodłoże
gromadzinasobiewszystko”(Heidegger,1977:141).Takainterpretacja
podmiotowościwywodzisięodArystotelesa,któryużywasłowahypokei-
menonjakojednegozpięciuokreśleńdlawyjaśnieniapojęciaousia(łac.
substantia).Pisze:DSubstratjesttocoś,oczymwszystkieinnepredykaty
sąorzekane,podczasgdyonsamniemożebyćorzekanyoniczym”
(Arystoteles,1983:161).Podmiotstanowitubytowyfundament,nośnik
jakiejś–podpewnymwzględemniesamodzielnej–warstwyrzeczywistości
(Herbut,1997:425).Nagruncietegorozumieniapodmiotu,zwanego
metafizycznym,każdarzeczposiadapodmiotowepodłożeswoichwłas-
nościizmiennychstanów.Podmiotowośćodróżniatuposzczególnesfery
znajdującesięwkażdymistnieniu(zaPobojewska,2001:przypis3).
2
ZgadzamsiętuzteząksiążkiRenauta,żehistoriamyślinowożytnejnie
jesthomogenicznawkwestiirozumieniapodmiotowościinieogranicza
siętylkodowizjiDpodmiotumetafizycznego”wjegokartezjańskimujęciu,
leczpojawiasięwniejwielekoncepcjipodmiotu(Renaut,2001:15–16,
51–52).
