Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1010Procespodejmowaniadecyzjiiteoriapostawpodstawąbadań000
19
stępowaniatakiegostosunku,wyrażającasięwkategoriachpozytywnych,negatyw-
nychlubneutralnych.
3.Odnoszącesiędoteoriipoznawczych.Wtymnurciepostawętraktujesięjako
określonąstrukturę,złożonązelementówpoznawczych,afektywnychizdziałania
nosicielapostawywobecjejprzedmiotu,wktórejpodkreślasięrolędoświadczenia.
Najczęściejwliteraturzespotykanyjestpogląd,iżpostawywpływająnazachowa-
nie42(własneiinnych)inaprzetwarzanieinformacji,atakżekształtująkontakty
społeczneistanowiączęśćwłasnegoJadanejosoby43.Postawysłużądoorganizacji
(tworzenia)wiedzy,wyrażaniawartości,ocenyprzydatnościróżnychobiektówdo
osiągnięciaswoichcelów(funkcjaprzystosowawczapostaw)orazkierunkujązbliże-
niemiunikaniem,atakżesłużąwyższympotrzebompsychologicznym44.
Należyzwrócićuwagę,żewpraktycezwiązekmiędzypostawamiazachowaniami
jestbardziejzłożony.Zjednejstronyrzeczywiściepostawywpływająnazachowania.
Tenmechanizmpokazująm.in.modeleperswazjiiteoriadziałańracjonalnych(prze-
myślanych)M.FishbeinaiI.Ajzenaorazjejrozwinięcie-teoriaplanowanegodziała-
nia(zachowania).WiększyzakreszwiązkówpokazujemodelMODE,wktórymauto-
rzywskazująnaprzemyślanekształtowanieintencji,którewymagazarówno
motywacji,jakimożliwościorazbezpośredniegowzbudzeniazachowaniaprzezwy-
socedostępnepostawy,któremogądziałaćbezintencjiczyświadomości45.Koncepcje
tewuproszeniuprzedstawiająpostawyjakomechanizmwiążącyprzyczynę(np.zda-
rzenie)zeskutkiem,czylizachowaniem.Wtymujęciuzachowaniasąjednymzwy-
znacznikówpostawy46.Zdrugiejstronymamydoczynieniazokreślonymisytuacjami,
wktórychzachowaniawpływająnapostawy,aściślejujmując,zmianyzachowania
wpływająnazmianypostaw.Tenmechanizmopisywanyjestprzezwieleteorii,m.in.
teorięreaktancjipsychologicznej,teorięautopercepcji,aleprzedewszystkimteorię
dysonansupoznawczego47(m.in.badaniaL.Festingera48).
Wliteraturzedostrzegasiętakżepodejściewielodyscyplinarnedobudowaniateo-
riiwizerunkuopartenazałożeniu,żeintegralnączęściązachowańsąprocesydecyzyj-
42Zachowaniejestrozumianejakokażdadającasięobserwowaćreakcjanabodźcezotoczenialub
ogółreakcjiiustosunkowańorganizmużywegodośrodowiska.Źródło:Nowaencyklopediapowszechna
PWN,t.6,PWN,Warszawa1996,s.956.
43G.Böhner,M.Wanke,Postawyizmianapostaw,GdańskieWydawnictwoPsychologiczne,Gdańsk
2004,s.29.
44Tamże,s.19iG.R.Foxall,R.E.Goldsmith,Psychologiakonsumentadlamenedżeramarketingu,
WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa1998,s.120,121.
45Tamże,s.253.
46Źródło:B.Wojciszke,Człowiekwśródludzi.Zaryspsychologiispołecznej,Scholar,Warszawa
2002,s.182.
47M.D.Lieberman,Principles,processes,andpuzzlesofsocialcognition:Anintroductionforthe
specialissueonsocialcognitiveneuroscience,nNeuroImage”2005,vol.28(SpecialSection:Social
CognitiveNeuroscience),no.4,s.745-756.
48PrzeglądbadańwdziedziniedysonansupoznawczegoprzedstawiliJ.Cooper,R.H.Fazio,Anew
lookatdissonancetheory,nAdvancesinExperimentalSocialPsychology”1984,vol.17,s.229-266.
