Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Wstęp
reJerzymichalski4określiłmianemtraktatukompendialnegozawierającegowiele
elementówpublicystycznych,byłoczęściąpijarskiegozamysłuprzedstawieniaca-
łegoprawaRzeczypospolitejszlacheckiej.Podręcznikukazałsięniemaljednocze-
śniezpracąautorstwainnegopijaraTeodoraOstrowskiegopt.Prawocywilnealbo
szczególnenarodupolskiego,którąpierwotniemiałnapisaćniektoinny,jakwła-
śnieWincentySkrzetuski5.
Doważniejszychzadańniniejszejrozprawy,któradopewnegostopniamasta-
nowićkontynuacjęmonografiiprezentującychdorobekpolskichpisarzyprawników
dobyprzedrozbiorowej6,należyzaliczyćanalizętreściorazwskazanieźródeł,zktó-
rychuczonypijarkorzystał,przygotowującswojedziełooprawiepolitycznym.Szcze-
gólnieistotnabędzieanalizajegopoglądównadokonaneipostulowanewdobiestani-
sławowskiejzmianyustrojupolitycznego,społecznegoigospodarczegoorazreformę
prawaisądów.WażnymcelempracyjestukazaniepoglądówSkrzetuskiegonatle
rodzimychreformczasówstanisławowskich,wtymtakżeewentualnychwpływów
jegoocenipostulatównapóźniejszeustawodawstwoipublicystykę,główniedoby
SejmuWielkiego.Należyzastrzec,żepoglądyautoraPrawapolitycznegozostaną
przedstawionewnawiązaniudoniektórychrozważańzawartychwinnymjegodziele,
znanymjakoMowyogłownieyszychmateryachpolitycznych7.AnnaGrześkowiak-
4J.MICHAlSKI:„Wolność”i„własność”chłopskawpolskiejmyślireformatorskiejXVIIIwieku.
W:J.MICHAlSKI:StudiahistorycznezXVIIIiXIXwieku.Ideologia.Nauka.Historiografia.T.2.War-
szawa2007,s.162.
5T.OSTROWSKI:Prawocywilnealboszczególnenarodupolskiego.T.1-2.Warszawa1784.Za-
strzegam,żewpracykorzystałemgłówniezpierwszegowydania,tamzaśgdziekorzystałemzwyda-
niadrugiegozostałotozaznaczone.T.OSTROWSKI:Prawocywilnealboszczególnenarodupolskiego.
T.1-2.Warszawa1787;W.SKRZETUSKI:Prawopolityczne…,T.1(1782),s.3,T.2(1784),s.431-432.
Skrzetuskiwewstępnychuwagachnatematceluswegodzieławwydaniudrugimopuściłfragment
ozamiarzenapisaniapodręcznikaoprawiecywilnym,czegojednakwnastępnychfragmentachwy-
daniadrugiegojużnieskorygował,aoczymwdalszychczęściachrozprawy.W.SKRZETUSKI:Prawo
polityczne…,T.1.Warszawa1787,s.3;por.F.DMOCHOWSKI:WiadomościożyciuipismachTeodora
Ostrowskiego.nNowyPamiętnikWarszawski”1802,T.9,s.344;Z.ZDRóJKOWSKI:TeodorOstrow-
ski(1750-1802).Pisarzdawnegopolskiegoprawasądowego(proces,prawoprywatneikarne),jego
projektyreformyprawakarnegowPolsceorazichzwiązekzeuropejskimruchemhumanitarnym.
Warszawa1956,s.46.Ciekawymwątkiembadawczymjestrównieżporównanietematykiporuszanej
przezobupijarów,comożedaćodpowiedźnaewentualnezwiązkiichdzieł.
6PozawspomnianąpracąZ.ZdrójkowskiegooTeodorzeOstrowskim,np.:L.PAUlI:JanNixdorf
(1625-1697).Pisarzprawaprocesowego.Warszawa1957;K.BUKOWSKA:TomaszDreznerpolskiroma-
nistaXVIIwiekuijegoznaczeniedlanaukiprawawPolsce.Warszawa1960;I.MAlINOWSKA:Mikołaj
Zalaszowski.PolskiprawnikXVIIstulecianatleówczesnejnaukiprawa.Kraków1960;S.SAlMONO-
WICZ:FranciszekMinocki:(1731-1784)jakopisarzprawakarnego.W:„Miscellaneaiuridica”złożone
wdarzeKarolowiKoranyiemuwczterdziestoleciepracynaukowej.Warszawa1961.
7W.SKRZETUSKI:Mowyogłownieyszychmateryachpolitycznych.T.1.Warszawa1773.Mowy
zasługująnaodrębnemonograficzneopracowanie.Ichwykorzystaniewniniejszejpracymacharak-
terselektywny,główniewzakresieporównanianiektórychprezentowanychwnichpoglądówzpo-
glądamizawartymiwPrawiepolitycznym.TematykaMówodkilkudziesięciulatjestprzedmiotem
corazliczniejszychanaliz,oczymszerzejwdalszychrozdziałachpracy,główniezaśwrozdzia-
lepierwszym.PozaszerszymobszaremmoichzainteresowańpozostałyinnepraceSkrzetuskiego,
wtymjegonajważniejszedziełahistoryczne.W.SKRZETUSKI:DziejeKrólestwaSzwedzkiegoodpa-
