Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
XXV
Wstępdopierwszegowydaniaamerykańskiego
wkonflikcie.ZjednejstronyAmerykacieszyłasięwówczasprawdzi-
wąkoniunkturą,którejfundamentembyłyoszczędnościiinwestycje
wwysoceproduktywnykapitał.Dziękitemuwzrósłwtedystandard
życiaAmerykanów.Zdrugiejzaśwtymczasiedoświadczyliśmyrów-
nieżekspansjikredytowej,skutkującejpowstaniemchybionychinwesty-
cji,apóźniejkryzysemgospodarczym.Tedwiepotężnesiły–pierwszą
znichwiększośćludziokreśliłabyjakoDdobrą”,adrugąjakoDzłą”–
byłyniezależne,alełącznietworzyłyhistorycznefakty.Wskaźnikicen,
produkcjiihandluodzwierciedlająskutkioddziaływaniawszystkich
sił.Pamiętamydoskonale,jakwielkimbłędembyłosamozadowolenie
ekonomistów,finansistóworazliderówpolitycznychwtrakciewielkie-
goboomu.Ci,którymwydajesię,żepotrafiąprzewidywaćprzyszłość
gospodarkizokreślonym,niewielkimmarginesembłędu,powinniwy-
ciągnąćwnioskiztamtychwydarzeń.Nienależydrwićztych,któ-
rzyw1929rokuwychwalalipodniebiosanaszsystemgospodarczy.
Oilechodziłoimopierwsząsprawę–prawdziwąkoniunkturę,będącą
konsekwencjądużychoszczędnościiinwestycji–tomielirację.Popeł-
nilijednakpoważnybłąd,lekceważącfatalnekonsekwencjeekspansji
kredytowej.Wksiążcetejskoncentrujemysięnacyklugospodarczym
właśnietegookresu.
Większośćprachistorycznychmusisięograniczaćdookreślonegoczasu.
Nieinaczejjestwprzypadkutejksiążki.Analizujemytutajlata1921–1933.
Lata1921–1929tookresboomupoprzedzającegoWielkiKryzys.Zajmu-
jemysięposzukiwaniemjegoprzyczynsprzed1929roku,któresąodpo-
wiedzialnezarozpoczęciekryzysu.Lata1929–1933tookresdługotrwałej
wielkiejdepresji,nadzwyczajdotkliwej.Badająctenokres,skupimysięna
działaniuczynnikówodpowiedzialnychzapogłębianiesięiprzedłużanie
kryzysu.
Pełnaanalizawymagałabyrównieżuwzględnienialat1933–1940.
Okrestenjestjednaklepiejznanyigruntowniejzbadany.
Moglibyśmyrównieżzwrócićuwagęnaokressprzed1921roku.
WieluautorówdoszukujesięźródełWielkiegoKryzysuwinflacji,któ-
rejStanyZjednoczonejdoświadczyłypodczaspierwszejwojnyświa-
towejibezpośredniopojejzakończeniu,atakżewtym,żepodczas
recesjiwlatach1920–1921zlikwidowanozbytmałochybionychinwe-
stycji.Musimyjednakpamiętaćotym,żepodażpieniądzaicenynie
musząwcalepowrócićdopoziomusprzedboomu,abyproceslikwi-
dacjiinwestycjizakończyłsiępowodzeniem.Nasząanalizęzaczniemy
więcodjesieni1921roku,kiedyminąłpoprzednikryzys.Zobaczymy,
wjakisposóbekspansjakredytowaodsamegopoczątkuprzyczyniała
siędopowstaniazniekształceńwstrukturzeprodukcji(byćmożena
skutektejekspansjiniezostałyzlikwidowanewszystkiebłędneinwe-
stycjepowstałepodczaswcześniejszegoboomu).Przeanalizujemyrów-
nieżrozwiązaniapolitycznewprowadzanewżyciepodczaskryzysów
wlatach1920–1921i1929–1930,żebyzobaczyć,jakwpływałynaich
