Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Europa
długukładumoskiewskiegoz1940r.(utrataPrzesmykuKarelskiegoiPółwyspu
RybackiegowrazzPetsamo),alepojawiłsięteżpunkto15-letniejdzierżawie
bazymorskiejPorkkala-Udd.NiezależnośćFinlandiimiałaswojejednoznaczne
ograniczenia.DowiodłategowymuszonaprzezMoskwędecyzjaprezydenta(w
latach1946-1956)Paasikiviegozlipca1948r.oodrzuceniuamerykańskiejpomocy
wramachPlanuMarshalla.
Początkiintegracjipaństwnordyckich(1948-1952)
Rozwójsytuacjipolitycznejnakontynencieeuropejskimpozakończeniu
IIwojnyświatowejsprawił,iżDania,IslandiaiNorwegiazdecydowałysięzrezygno-
waćzeswojejtradycyjnejneutralności.Istotnywpływnatoprzewartościowanie
postawrządówtrzechpaństwskandynawskichmiałkomunistycznyzamachstanu
wCzechosłowacjiwlutym1948r.orazpodpisaniewkwietniutegosamegoroku
układuoprzyjaźni,współpracyiwzajemnejpomocymiędzyZwiązkiemRadzieckim
aFinlandią.Wziąwszypoduwagępowyższefakty,Skandynawowiemogliżywić
zasadneobawyopodjęcieprzezMoskwęekspansjitakżeinapółnocyEuropy.Nie
możewięcdziwićrozpoczęciewstyczniu1948r.seriikonferencjiszefówrządów
iministrówsprawzagranicznychDanii,NorwegiiiSzwecji.Rozmowynatak
wysokimszczeblumiałydoprowadzićdoosiągnięciazbliżeniagospodarczegoipo-
lityczno-wojskowegonawzórUniiZachodniej.Zakończyłysięostatecznieniepo-
wodzeniemzpowodudążeniaSzwecjidoograniczeniapostulowanegopaktutylko
iwyłączniedopaństwnordyckichorazprzystąpieniaDaniiiNorwegiidoPaktu
Północnoatlantyckiegozdniem4IV1949.Kolejnymważnymetapemwprocesie
integracjipaństwPółwyspuSkandynawskiegozresztąStaregoKontynentubyło
przystąpienieDanii,NorwegiiiSzwecjizdniem5V1949doRadyEuropy.
Sytuacjanaprzełomielat40.i50.nieuległapoważniejszymzmianom.We
wszystkichpaństwachregionu(zwyjątkiemIslandii)władzęsprawowałyrządy
zdominowaneprzezpartiesocjaldemokratyczne.Potwierdziłytowynikiwyborów
wSzwecjiw1948r.iwNorwegiiw1949r.WyborywDaniiw1950r.wyniosłyna
krótko(do1953r.)dowładzykoalicjępartiicentroprawicowych.W1953r.swoją
dominującąpozycjęzdołaliodzyskaćsocjaldemokraciH.Hedtofta(ponownie
premierwlatach1953-1955),zastąpionegow1955r.przezdotychczasowego
ministrasprawzagranicznychHansaChristianaHansena(premierwlatach1955-
1960).WIslandiiwlatach1942-1950kolejnerządytworzyłakonserwatywnaPartia
Niepodległości.Dopierowlatach1950-1956zostałaonazmuszonastworzyćrząd
wkoalicjizliberalnąPartiąPostępową.Ważnymwydarzeniembyławtymokresie
takżezmiananastanowiskugłowypaństwa.Następcąpierwszegoprezydenta
RepublikiS.Björnssonazostałw1952r.socjaldemokrataÁsgeirÁsgeirsson(pre-
mierwlatach1932-1934,przewodniczącyPartiiSocjaldemokratycznejwlatach
1942-1952).Miałonpełnićfunkcjęgłowypaństwaprzezczterykolejnekadencje
(ażdo1968r.),najdłużej(jakdotąd)wdziejachIslandii.
Wpogrzebanym-wydawałobysię-w1949r.procesiezbliżaniapaństwskan-
dynawskichnastąpiłw1952r.wyraźnyprzełom.ZostaławówczaspowołanaRada
Nordycka,organwspółpracyikonsultacjiparlamentówirządówDanii,Islandii,
NorwegiiiSzwecji(od1955r.równieżFinlandii)orazprzedstawicieliduńskich
terytoriówautonomicznych:WyspOwczychiGrenlandii(od1955r.dodatkowo
jeszczefińskichWyspAlandzkich).Wramachtejstrukturymiałybyćkonsulto-
wanewszelkiedecyzjedotycząceregionu,zwyłączeniempolitykizagranicznej
iobronnej.PowstanieRadyNordyckiejzostałodosyćpowszechnieprzyjętejako
formatzw.małejintegracjiSkandynawii.Świadczyłyotymm.in.postanowienia
odrzucenieplanuMarshalla
Dania,NorwegiaiIslandia
rezygnujązneutralności
niepowodzenie
rozmówozbliżeniu
dominacjapartii
socjaldemokratycznych
prezydenturaÁsgeirssona
RadaNarodowa
81
