Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Staryinowyświat
wiąrodzajfazyprzejściowej,wktórejobokbudowliiprzedmiotówtypowychdlaDelty
pojawiająsiętakżewznaczącychilościachte,charakterystycznedlaGórnegoEgiptu.
Wnastępnychwarstwachdajesięnatomiastobserwowaćcałkowityzanikcechtypo-
wychdlakulturydolnoegipskiej,którezostajązastąpioneprzezartefaktycharaktery-
stycznedlakulturyNagada(fazaIIDipóźniejsze).
Początkiepokibrązuipowstaniepierwszychpaństw
szczególneznaczenie
MezopotamiiiEgiptu
naobszarzeBliskiego
Wschodu
początekepokipierwszych
rozwiniętychcywilizacji
przesuwaniesięludności
uruckiejnapołudnie
OkreswczesnegobrązunaBliskimWschodzie(około3500-2800p.n.e.)towzasa-
dziekontynuacjaosiągnięćpoprzedniejepoki.Nastąpiłwówczasdalszyrozwójspołe-
czeństwa,zaczęłypowstawaćcentramiejskieimałepaństewkarządzoneprzezmniej
lubbardziejniezależnychlokalnychwładców.Cechącharakterystycznąbyłopojawie-
niesięlicznychcentrówzwłasnymiumocnieniami,coprowadziłodopowstaniasyste-
murywalizującychzesobąośrodków.Doobszarówwiodących,oszczególnymznacze-
niu,należałyMezopotamiaorazEgipt,gdziepowstałyzrębypaństw,którewkrótce
odegrałyistotnąrolęnaterytoriumcałegoBliskiegoWschodu.Skomplikowanypro-
blemstanowichronologiabezwzględnaważniejszychośrodkówanatolijskich,pale-
styńskichisyryjskich.PoczątekepokibrązuwPalestynie,głównienapodstawiewyni-
kównajnowszychwykopaliskprowadzonychnaterenieIzraela,datujesięostatniona
około3500/3400p.n.e.,choćniejesttocezurapowszechnieprzyjmowanaiwpełni
akceptowana.SchyłekwczesnegobrązuIwPalestyniełączysięnatomiastzpocząt-
kiempanowaniaIIdynastiiegipskiej(około2850p.n.e.).NapołudniuPalestynyczy-
telnesąwmaterialearcheologicznymwyraźnepowiązaniazEgiptem[Kontaktyegip-
sko-palestyńskiewokresiewczesnegobrązuI].
Mezopotamia
Okrespóźnourucki
Okrespóźnouruckizapoczątkowałfazęnazywanąniekiedyepokąpierwszychroz-
winiętychcywilizacji.Fakt,żepieczęciecylindryczne,pismo,monumentalnaarchitek-
turaisztukapojawiłysięwpołudniowejMezopotamiiwstosunkowokrótkimczasie,
doprowadziłdownioskowaniaoszczególnejroli,jakąpełniłowhistoriipóźneUruk.
WokresietymwewszystkichrejonachBliskiegoWschoduwystąpiławyraźnatenden-
cjadostopniowegowzrostugęstościosadniczejorazrównoczesnegowzrostustruktu-
ralnychzwiązkówpomiędzyosadami.Najwyraźniejinajwcześniejstałasięonawi-
docznawrejonieSuzywElamie,apotemnaobszarzepołudniowegoMiędzyrzecza.
ZmianyklimatycznewpołowieIVtysiącleciap.n.e.zahamowaływylewyrzekidopro-
wadziłydowysuszeniadużychrejonówwDolnejMezopotamii.Szczególniejejobsza-
rypołudniowe,dotądbagniste,stałysięatrakcyjnedlaosadnictwa.Pojawieniesięno-
wychmożliwościosadniczychsprowadziłozpewnościąwomawianerejonynowegru-
pyludności,wzrostpopulacjibyłjednakspowodowanynietylkoimigracją,aletakże
innymiczynnikami.Jednymznichbyłyprawdopodobniezmiany,jakiedokonywały
sięwewnątrzmiejscowejpopulacji.PorównującmapęosadnictwawDolnejMezopo-
tamiimiędzywczesnymapóźnymokresemUrukmożnazauważyć,żewpierwszym
okresiewiększośćstanowiskbyłazlokalizowanawpółnocnejczęścipołudniowegoMię-
dzyrzecza.Wepocenastępnejliczbastanowisknapółnocyspadła,natomiastnapołu-
dniudalekoprzekroczyłaliczbęosiedliistniejącychwcześniejnapółnocy.Nasuwato
więcprzypuszczenie,żeludnośćuruckaprzesunęłasięnapołudnie,amigracjatazo-
stałabyćmożewzmocnionadodatkowopojawieniemsięnowychgrup.
60
