Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Cyceron,Katylinaiwróżby
27
rębneustawy,ściślejednakzesobątreściowopowiązane
13
.Dokładnadataich
uchwaleniajestnieznana,wliteraturzenajczęściejprzyjmujesięrok154lub
153p.n.e.
14
W58rokup.n.e.lexClodiadeiureettemporelegumrogandarum
wprowadziłazmianywdotychczasowychprzepisachdotyczącychzasadob-
nuntiatioorazkasowaniaustaw
15
.
Terminemprodigiaokreślanonadzwyczajnelubnaturalnezjawiskaprzyro-
dy,któreuważanozaniezwykłe.Byłytonp.zaćmienieKsiężyca,komety,bu-
rze,nkamienne”lubnkrwawe”deszcze,trzęsieniaziemi,wylewyrzek,poża-
ry,nagłeprzemieszczaniesięposągówitd.Zaliczanotuteżostentaiporten-
ta1znakiwpostaciniezwykłejlubniezwyczajniezachowującejsięistotyży-
wej,np.wilkilubbezdomnepsygrasującewmieście,węże,walczącezesobą
krukiitd.Donadzwyczajnychznakównależałyteżmonstra,czyliróżnegoro-
dzajuludzkieizwierzęcedziwolągiorazpotworki(np.cielętazdwomagłowa-
mi,hermafrodyty),anawetosobyowidocznymkalectwie.Zaliczanoturów-
nieżróżnegorodzajuzdarzeniauznawanezaniezwyczajne.Przyczymniemu-
siałytobyćkonieczniezjawiskaprawdziwe,czasemwystarczałozmyślenie
16
.
Prodigianiebyłytypowymiwróżbamizapowiadającymiprzyszłośćpew-
nąinieuchronną.Traktowanojeraczejjakowyrazlubzapowiedźgniewubo-
gów,grożącegonieprzewidzianymikonsekwencjami,alemożliwegodopo-
wstrzymaniapoprzezpodjęcieodpowiednichśrodkówzaradczych(procuratio
prodigiorum)przywracającychpaxdeorum.Pojawieniesiętegotypuznaków
wymagałozregułyinterwencjisenatu,którymiałustalićichprzyczynę,ewen-
tualniewskazaćsprawcęprzestępstwareligijnego.Wceluprawidłowejichin-
terpretacjisenatzwracałsięzprośbąokonsultacjedokolegiówkapłańskich:
pontyfików,quindecemvirisacrisfaciundisorazharuspików.Wybórnależałdo
senatu,przyczymwnajcięższychprzypadkachodwoływanosiędovirisacris
faciundis,wrękachktórychznajdowałysięksięgisybillińskie.Pozasięgnięciu
opiniisenatustalałsposóbukaraniawinnych,jakteżformyprocuratio,np.in-
13
L.Lange:DelegibusAeliaetFufiacommentatio.In:Idem:KleineSchriften.T.1.
Göttingen1887,s.2741341;A.M.Greenidge:TheRepealoftheLexAeliaetFufia.nClas-
sicalReview”1893,7,s.1581161;G.V.Sumner:LexAelia,LexFufia.nAmericanJournal
ofPhilology”1963,84,s.3371358;A.E.Astin:LegesAeliaetFufia.nLatomus”1964,23,
s.4211445.
14
Por.C.Williamson:TheLawsoftheRomanPeople.PublicLawintheExpansionand
DeclineoftheRomanRepublic.AnnArbor2005,s.458.
15
T.Mitchell:TheLegesClodiaeandobnuntiatio.nClassicalQuarterly”1986,36,s.1721
176;Por.H.Kowalski:Legespervimcontraauspicialatae.Religia,politykaiprawokarne
wRzymiewokresieschyłkurepubliki.W:Salusreipublicesupremalex.Ochronainteresówpań-
stwawprawiekarnymstarożytnejGrecjiiRzymu.Red.A.Dębiński,H.Kowalski,M.Kury-
łowicz.Lublin2007,s.1031114.
16
Por.B.MacBain:ProdigyandExpiation:astudyinreligionandpoliticsinrepublican
Rome.Bruxelles1972;V
.Rosenberger:GezähmteGötter.DasProdigienwesenderrömischen
Republik.Stuttgart1998;S.W.Rasmussen:PublicportentsinRepublicanRome.Rome2003.
