Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
WpodróżypoEuropie
trowaćuwagęnatrzecimelemenciewarunkującymmagnackąkarierę–znacznie
mniejkonkretnym,choćrównieistotnym,mianowicienaspołecznymzapleczu
działalnościpolitycznej,naczynnikachwiążącychprzedstawicieliróżnorod-
nychgrupspołecznychzpolitycznymliderem,atymsamymumożliwiających
powstanieugrupowaniawpływającegowsposóbznaczącynalosykraju.Intere-
sowałmniezarównomechanizmpowstawaniawielorakichwięzispołecznych
ipolitycznychłączącychposzczególnepostaciezkanclerzem,jakiwewnętrzne
zasadyrządzącefunkcjonowaniemtegougrupowaniawzmieniającychsięwa-
runkach.Pytanie,któreprzyśledzeniulosówtejnieprzeciętnejpostacimusi
szczególnienurtować,brzmi:wjakisposóbZamoyskiemu,zawdzięczającemu
swąkarieręprotekcjimonarchy
,udałosięutrzymaćznaczenieiwpływywpań-
stwiewnowychwarunkachpolitycznych,mimozasadniczegokonfliktuzno-
wymwładcą.Coutrwaliłojegopozycjęnatyle,żewytrzymałaonanajcięższą
próbęwlatachdziewięćdziesiątychXVIw.?
Szukanieodpowiedziumożliwiaobszerniezachowanakorespondencja–
częściowowydana,awswejzasadniczejczęściprzechowywanawArchiwum
GłównymAktDawnychwWarszawie.Źródłotobowiemnietylkopozwala
studiowaćwieloaspektowądziałalnośćgłównegobohatera(napolukultury
,li-
teratury
,sztuki,szkolnictwa,gospodarki,architektury
,medycynyioczywiście
polityki),lecztakżeumożliwiapoznaniejejkontekstuspołecznegopoprzezana-
lizęzbiorowościkorespondentówZamoyskiego.
Odtworzenieichbiogramówniejestmożliwe,zewzględunaograniczenia
źródłowe,zwyjątkiempostacinajwybitniejszych.Toteżnielosytychludzi,
leczichodbiciewkorespondencjistanowićbędziepodstawęrozważań.Ogra-
niczenietonieuniemożliwiajednak,jaksięwydaje,przeprowadzeniabadania
prozopograficznego,wedługklasycznychjużpostulatówsformułowanychprzez
Lawrence’aStone’a2.Podstawątychrozważańbędzieanalizamodelowychsy-
tuacji,mechanizmuiogólnychtendencjiewolucjizbiorowościkorespondentów
kanclerzaoraztreściiwątkówdominującychwkorespondencji.
Zasadniczymźródłemsąlisty–głównienapisaneiotrzymaneprzezZamoy-
skiego.Winteresującymnasokresiekorespondencjastajesięzjawiskiem,które
wkręgachszlacheckichzaczynawystępowaćjakoformaporozumiewaniasię
wskalimasowej.Listzaczynabyćnietylkointensywnieeksploatowanąformą
kontaktówprywatnych,leczrównieżśrodkiempropagandypoglądówpolitycz-
nych;drogą,którązaczętomasowozałatwiaćróżnorodnesprawy
.Niemiejsce
2LawrenceStone,Prosopography,nDaedalus”,Winter1971,s.46–57,65–73.
