Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Przedmioticelpracy
15
woju,wyjaśniającychtenprocesnapłaszczyźnieekonomicznej,społecznejiprzestrzennej,celemuchwy-
ceniawątków,któresąadekwatnedlaobszarówprzygranicznych.Zewzględunaróżnorodnośćteoriiroz-
woju,funkcjonującychwliteraturze,jesttozadanietrudneistanowioryginalnywkładpracy.Konfrontacja
teoretycznychmodeliwyjaśniającychzfaktamiempirycznymi,odnotowanyminapolskichpograniczach,
pozwolinaostatnimetapiedokonaćwskazaniakoncepcji,którewsposóbnajlepszyadaptująsiędoobsza-
rubadań.
Badaniawskazują,żeperyferyjneobszaryprzygranicznemogąskuteczniekonkurowaćzrozwiniętymi
regionami.Strefytakieniezawszemusząwpisywaćsięwlogikępaństwnarodowych,pozostającregionami
multikulturowymi,wielojęzykowymiiwielowyznaniowymi.Wpograniczacheuropejskichczęstoliniapo-
działuprzebiegapomiędzykatolicyzmemaprotestantyzmem(Rokkan,Urwin1983,Zarycki2011b).Przy-
kłademtakichnajzamożniejszychwEuropieobszarówsąkrajeBeneluxu,Szwajcariaiinneczęścipograni-
czaniemiecko-francusko-włoskiego.
Pracakoncertujesięnakwestiirozwojulokalnegoobszarówprzygranicznychpopolskiejstroniegra-
nicy.Niemniejjednakwykorzystaniepołożeniaprzygranicznegoifunkcjigranicysprawia,żeniektórezopcji
rozwojuwsposóbnaturalnyzmierzająwkierunkuformowaniasięukładówtransgranicznych,traktującje
jakoistotnądeterminantęrozwojutychobszarów.Stycznośćzobszaremimieszkańcamiinnegopaństwa
dajeimpulsdonawiązaniatakichkontaktów.Wydajesię,żetakiepodejściedajewiększemożliwości,choć
równieżrozwójwobszarachprzygranicznychmożnarealizowaćpojednejstroniegranicy,woparciuofunk-
cjezwiązanezgranicą,beztworzeniaukładutransgranicznego.
Przeglądliteraturyorazbieżąceobserwacjeuprawniajądopostawieniakilkuhipotezbadawczych,któ-
rebędąprzedmiotemweryfikacji,iformułowaniapytańbadawczych,porządkującychroboczywymiarpra-
cy,przekładającysięnajejstrukturę.
Nadrzędnymzałożeniempracyjestokreśleniespecyfikiwarunkówrozwojulokalnegonapograniczach,
podzielonychzewzględunasąsiedztwozkrajaminstarej”innowej”UE,orazzpaństwamispozaUE.Ujęcieto
determinujeautomatycznieobszarbadań.Ichszczególnymzadaniemjestwskazanieróżnicipodobieństw
wprzebieguprocesówrozwojowychwzależnościodtypupogranicza,cowefekciedeterminujeocenęwa-
runkówichkształtowania.Tawielowątkowahipotezagenerujepytaniaoto,czymwyróżniająsięposzcze-
gólnepogranicza,gdzieokolicznościisąsiedztwogranicymającharakterczynnikarozwoju,gdziezaśdzia-
łająjakobariera.Uwzględniającjednakdotychczasowystanwiedzyzakładasię,żelepiejrozwiniętejest
pograniczezachodnie,akonfiguracjauwarunkowańsprawia,żewarunkidlarozwojusątam
wciążkorzystniejsze.Generalniepozytywnyefektrozwojulokalnegoujawniasięnagranicywewnątrzu-
nijnej,zaśzewnętrznagranicauniijestczynnikiemspowalniającymrozwój.
Uzasadnieniemtakiegopodejściajestcharaktergranicy,atakżeskaladysproporcjispołecznych,insty-
tucjonalnychigospodarczychnaposzczególnychpograniczach.Rodzajsąsiedztwa,relacjespołeczne,histo-
ryczneiwspółczesneczynnikipolitycznerzutująnapozycjebadanychobszarów.WejściePolskidoUEoraz
dostrefySchengenradykalnieobniżyłorolęczęścigranic,równocześnieustanawiającgranicęwschodnią
jakozewnętrznągranicęUE.
Ponadtopodjętopróbęocenyoddziaływaniagranicywzależnościododległościodniej.Zakładasię,
żewrazzewzrostemodległościodgranicyjejwpływmaleje.Podjętopróbęwymiernegookreślania
