Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
definicjęKartaPolaka)wkonsekwencjiwzmacniapolskietnicznynaródpań-
stwowyijednocześnieprawnielegitymizujeorazutrwalapodziałnapożąda-
nychswoichorazjedynietolerowanychobcych.Takasytuacjabędzieprowa-
dzić-moimzdaniem-donieuchronnegokonfliktumiędzyróżnymiformami
definiowanejswojskościiobcości.WyidealizowanyzaśprzezPolakówobraz
Polskijakokraju,któryodwiekówjestwyjątkowąnwyspą”otwartąnaróżne
formywielokulturowości,zostanieostateczniepodważony.Wzwiązkuzpo-
wyższymdoranginiezwykleważnegoproblemuzaczynaurastaćzagadnienie
dotycząceformułypolskości,tzn.jejpojemnościorazcechującychjąograni-
czeń.Jesttopytanieogotowośćspołeczeństwanazmianęparadygmatu,wja-
kimdotychczasdefiniujesiępolskinaród-zestricteetnicznegona,chociażby,
obywatelski.Niejestniczymnowym,żecojakiśczasdochodziwnieustannie
ewoluującymspołeczeństwiedozmianwsposobachrozumienia,odczuwania,
awkonsekwencji-wsposobieprawniesankcjonowanegodefiniowaniapoję-
cianarodu.WPolscemieliśmyjużdoczynieniaznarodemszlacheckim,utoż-
samianymwyłącznieijednoznaczniezPolakami.Pozostałaczęśćspołeczeń-
stwa,któradzieliłazówczesnymiPolakamiterytorium,język,religięiduże
obszarykultury-przedewszystkimtzw.kulturywiejskiej-nienależaładona-
rodupolskiego.Tojedenzlicznychprzykładównaewolucjępunktuwidzenia,
określającegokryteriaprzynależności,zgodniezktóryminaródwyobrażany
jestjakowspólnota.
Wksiążcetejniezajmujęsięwprawdzieproblememukraińskichiafry-
kańskichuchodźców,opisujęjednakspołeczeństwopolskiewprzededniu
wielkichzmianocharakterzespołeczno-etnicznym.Innymisłowy-uważam,
żekłopotyzdecyzjądotyczącąprzyjmowaniauchodźcówsygnalizujątrudny
problem,przedktórymstoimyjakospołeczeństwo.Jestnimbudowanienowej,
nadążającejzazachodzącymizmianamiformułypolskości.Celemniniejszej
pracyjestanalizadawnychiwspółczesnychkonkurującychzesobąwariantów
polskościiukazaniejejzróżnychperspektyw.
Konkurującekoncepcjenarodutrójjedynegoarosyjskiprojekt
narodupolskiego
Istotnymwątkiempodejmowanymwtejksiążcesąrozważanianadstrukturą
projektówtożsamościowych,ichadresatów,twórcóworazintencjipolitycz-
nychstojącychzatymiprojektami.Opisywanewkolejnychrozdziałachpro-
cesyautoidentyfikacyjnetozłożonezjawisko.Historyczniezmiennekryteria
określaniatożsamościnarodowejipaństwowejwewspólnotachorganizacyj-
nierozproszonychlubskupiającychróżnorodnegrupy,którychkulturowe
powinowactwawykraczająpozaobszarypaństw,zależąodzjawiskspozaich
24
