Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.WlastimilHofman,Poloniatriumphans,
frag.środkowejczęścitryptyku(1929)
koncepcji,którąstarożytniRzymianienazywali
arcustriumphalis.
Podejmujemytupróbęomówieniawybranych
projektów„triumfalnych”zokresumiędzywojen-
nego,któreukażemynaszerokimtletriumfów
odbywanychprzeznaszychkrólówizwycięskich
wodzówodczasówrenesansu.Ichwiktoriepod
Orszą(1514),Obertynem(1531),Połockiem,Wieli-
żemiWielkimiŁukami(1578-1582),Smoleńskiem
(1611i1634)iwejściedoMoskwy(1611)(zob.tekst
M.Nagielskiego)przypominająopotędzedawnej
Rzeczpospolitejiodwiecznymzagrożeniuzestrony
MoskwyiPortyOtomańskiej.Słowo„triumf”było
wtamtychczasachwszechobecnewpoezjiipro-
zie,apochodytriumfalnekuczcivirtusbellica
wyzwalałymocisiłędodalszychbojówogranice
rozległejRzeczpospolitej.Uroczystymświętowa-
niomzwycięstw,jakżewyraźnienawiązującym
doformułtriumfowaniawstarożytnymRzymie,
towarzyszyłaprzemyślanaoprawaartystyczna,
16
którejnajważniejszymwyrazembyłyokazjonalne
łukitriumfalne,znanezrycin,obrazówiopisów
kronikarzy.Będzietozatemopowieśćosiletradycji
antykuwczasachIiIIRzeczpospolitejzwpisaną
wniąnutąnadziei,żeIIIRzeczpospolitarównież
poniąsięgnieiobjawicałyswójmajestat,skła-
dającwielki,zawartywstosownymmonumencie
hołdtym,którzyuratowaliPolskęicałąEuropę
odsowieckiejnawałnicy(Miziołek2007a;2020).
WnaszejnarracjiotriumfującejPolsceniemoże
zabraknąćpostacikrólaJanaIIISobieskiego,
takżezpowoduniejednokrotnegozestawianiago
wwizjachartystycznychzJózefemPiłsudskim,
jakwkaplicypolskiejwLoretoiwmonumentalnej
kompozycjiPolska-Matkaświętych,tarczachrze-
ścijanJanaHenrykaRosena,jakrównieżwefresku
tegoartystywambasadzieRPwWaszyngtonie
(zob.tekstbp.M.Janochy).Podejmowanywniniej-
szychuwagachirozważaniachtematniedoczekał
siędotądcałościowegoopracowania;jesttowstępna
próbawypełnieniatejlukiwbadaniachnadpolską
kulturąartystyczną.
TriumfwantycznymRzymie
ijegonowożytneadaptacje
Właśniescenatriumfuwypełniadrugiepizod
słynnejfilmowejadaptacjiQuovadis?Henryka
Sienkiewicza(il.2),zrealizowanejprzezholly-
woodzkiegoreżyseraMervynaLeRoyaw1951
roku(Scodel,Bettenworth2009:119,fig.4.3).
MarekWinicjusz,przyszłyukochanyLigii,jedzie
narydwaniezaprzężonymwczterybiałerumaki,
podczasgdyzanimstoipostaćtrzymającanad
jegogłowąwienieczwycięstwaipowtarzająca
uświęconetradycjąsłowa„pamiętaj,żejesteś
tylkoczłowiekiem”(Pucci2008:109).Zaowa-
cyjniewitanymtriumfatorempodążająlegioni-
ściisąniesionełupywojenne(spoliahostium).
