Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Niektóresubstancje(alkohole,natamycyna)przenikajątakżeprzezpaznok-
cie.Wchłanianiesubstancjiobcychzależyodwieluczynników.Donajważniej-
szychnależą:stanypatologiczneskóry,różniceanatomiczne,wiek,temperatura,
wilgotność,działanieczynnikówchemicznych.Skaleczenia,oparzeniatermiczne
ichemiczneorazróżnechorobyskóryeliminujądziałaniebarierynaskórkowej
iznaczniezwiększająwchłanianiezwiązkówchemicznych.Podobneskutkidaje
usunięciemartwychwarstwkomóreknaskórkazapomocąprzylepca.
Znaczneróżnicewprzenikaniusubstancjichemicznychprzezskóręwynikają
zróżnicanatomicznych.Uczłowiekawchłanianienajtrudniejzachodzinadłoniach
istopach,gdziegrubośćwarstwyzrogowaciałejwynosi0,4–0,6mm.Natomiast
skóramosznypraktycznieniestanowiżadnejprzeszkodydlaprzenikaniasubstancji
chemicznych,coodgrywaistotnąrolęwumiejscowieniuzawodowegorakaskóry,
wywołanegoprzezkontaktzwielopierścieniowymiwęglowodoramiaromatyczny-
miwystępującymiwsmole,sadzyismarach.
Przenikalnośćskóryzmniejszasięwrazzwiekiem.Skóraniemowląt
imałychdziecibardzołatwoprzepuszczasubstancjechemiczne.Byłotoprzyczyną
wieluniebezpiecznychzatrućzwiązanychzpielęgnowaniemniemowląt:kwasem
borowym,heksachlorofenem,barwnikamianilinowymi.
Podwyższona
temperatura
otoczeniaizwiększonawilgot-
nośćułatwiajądyfuzjęsubstancjiobcychprzezskóręisprzyjająpowstaniuzatruć,
zwłaszczaprzypracyfizycznejwniekorzystnychwarunkachmikroklimatycznych.
Niektóresubstancje,np.herbicydyzgrupydinitroalkilofenoli,bardzołatwowchła-
niająsięprzezskóręwpodwyższonejtemperaturze.
Nawodnienienaskórka(np.przezdługotrwałezanurzeniewwo-
dzie,ekspozycjęnaparęwodną)zmniejszaspoistośćwarstwyzrogowaciałej,
zwiększająctymszybkośćwchłanianiasubstancji.Dosilnegonawodnienianaskór-
ka,wskuteknagromadzeniasiępotuiwodytransepidermalnej,dochodziprzyza-
stosowaniuopatrunkówokluzyjnych.
Substancjezasadowe(proszkidoprania)usuwająznaskórkakwaśnąwydzie-
linęgruczołówłojowych,utrzymującąnaturalnepHskóry(4,2–5,6).Ziarnista
strukturakeratyny(punktizoelektryczny5,6)wśrodowiskuzasadowymulegaprze-
mianiewhydrofilnyżel.Ułatwiawchłanianieelektrolitóworazusuwabarierę.
Przepuszczalnośćnaskórkazwiększająrozpuszczalnikiorganiczne,
przezwymywaniezbarieryochronnejskórylipidów(lipidystanowiąok.10%war-
stwyzrogowaciałej)orazwypieraniewodyzwiązanejstrukturalniezbiałkamiili-
pidaminaskórka.Szybkośćwchłanianiaksenobiotykówprzezskóręzależyodro-
dzajuużytegorozpuszczalnika.Bardzoułatwiawchłanianiedimetylosulfotlenek
(DMSO),doskonalemieszającysięzwodąiwiększościąrozpuszczalnikóworga-
nicznych.
Wchłanianieprzezskóręzwiększajądetergenty,zmieniającestrukturę
naskórka,orazsubstancje
keratolityczne(kwassalicylowy,boraks,
siarka)zmiękczającewarstwęzrogowaciałą.
Absorpcjędermalnąprzyspieszatakżewywołaneprzekrwienieskóry,masaż,
wcieranie,jontoforeza.
Przenikaniezwiązkówchemicznychprzezskóręzmniejszasuchaodzież
ochronnaismarowanieotwartychpowierzchniskórykremamisilikonowymi.Nato-
miastodzieżpoplamionalubnasyconarozpuszczalnikamiiroztworamichemiczny-
mimożeznacznieułatwićwchłanianieiprzyspieszyćwystąpieniezatrucia.
66
