Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Warstwazrogowaciałaskładasięześciśleprzylegającychdosiebiemartwych
komórek,którychbłonysązbudowanegłówniezkeratyny,białkaodpornegona
działanieczynnikówchemicznych.Warstwata,razemzwarstwąjasnąiziarnistą,
stanowinajtrudniejprzenikalnączęśćskóry–barieręochronnąprzedczynnikami
zewnętrznymi.Poprzejściuprzezbarieręnaskórkasubstancjechemicznebezprze-
szkódprzenikająprzezskóręwłaściwądonaczyńkrwionośnychichłonnych.
Skórawłaściwa(corium,dermis)mabudowębardziejluźną.Występuje
wniejtkankałącznawłóknista(włóknakolagenowe,sprężysteikratkowe),fibro-
blasty,naczyniakrwionośneichłonne,włóknanerwowe.
Tkankapodskórna(subcutis)składasięgłównieztkankitłuszczowejzapaso-
wejitkankiłącznejwłóknistej.
Wskórzewłaściwejwystępująprzydatki:włosy,paznokcie,gruczołyłojowe
ipotowe.
Wyróżniamy2zasadniczemechanizmyprzenikaniaksenobiotykówprzez
skórę:transporttransepidermalnyitransporttransfolikularny.
Transporttransepidermalnyzachodziprzezwarstwykomórek
naskórkaorazprzestrzeniemiędzykomórkowezapomocądyfuzjibiernejlubab-
sorpcjikonwekcyjnej.Nazasadziedyfuzjiwchłaniająsięzwiązkiorganiczneodu-
żymwspółczynnikupodziałuolej–woda(>1)imałymstopniujonizacji.
Mechanizmtenodgrywaistotnąrolęprzywchłanianiuprzezskóręwęglowo-
dorówaromatycznychialifatycznych,aromatycznychaminizwiązkównitrowych,
fenoli,insektycydówfosforoorganicznych,disiarczkuwęgla,tetraetylkuołowiu.
Wdanymszereguhomologicznymszybkośćwchłanianiazwiązkumalejewrazze
zwiększeniemmasycząsteczkowej.Substancjebardzosilnielipofilne(DDT,nitro-
benzen)lubwiążącesięzkeratynąwarstwyzrogowaciałejulegająkrótkotrwałemu
nagromadzeniuwnaskórku.Szczególniełatwowchłaniająsięprzezskóręsubstan-
cjedobrzerozpuszczalnezarównowwodzie,jakilipidach.
Przezskóręwchłaniająsiętakżesubstancjewpostacigazów(cyjanowodór,
siarkowodór,amoniak)lubpar(nitrobenzen,anilina,fenol),którychwspółczynnik
podziałupowietrze–wodajestmniejszyniż10–3.
Wielkośćwchłoniętejdawki(D)przezskóręokreślarównanie:
D=A·C·T·Kp
gdzie:
A–powierzchniaskóry,
C–stężeniesubstancji,
T–czasekspozycji,
Kp–współczynnikprzenikania(długość·czas–1).
Transport
transfolikularny
zachodziprzezprzydatkiskóry,
główniegruczołyłojoweimieszkiwłosów,wmniejszymstopniuprzezgruczoły
potowe.Wchłanianieprzezmieszkiwłosówigruczołyłojowenastępujezapomocą
absorpcjikonwekcyjnej,coumożliwiaprzenikaniesubstancjiprzezstrukturyhy-
drofoboweskóryzominięciembarierynaskórka.Wtensposóbwchłaniająsięelek-
trolity,metaleciężkie,wtymtakżeichpołączeniaorganiczne.Transporttransfoli-
kularnymadlawchłanianiaksenobiotykówdrugorzędneznaczeniezewzględuna
to,żeprzydatkiskóryzajmujązaledwie0,1–1%powierzchni.
65
