Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wietrzewydechowe,płynyustrojowe,tkanki)jestbezpośrednimdowodemnaraże-
nia.Jednakbraksubstancjichemicznejwtychpróbkachniemusioznaczaćbraku
aktualnegonarażenia.Narażeniemożnaocenićnapodstawiestężeniasubstancji
wpowietrzulubwżywnościiwodziedopicia,atakżeokreślającdawkępobraną,
tj.ilośćwprowadzonądoorganizmuwrazzodpowiednimnośnikiem:powietrzem,
żywnością,wodądopicia.
Efektjesttokażdabiologicznazmianaworganizmie,narządzielubtkance
spowodowanalubzwiązanaznarażeniemnasubstancjęchemiczną.
Efektszkodliwyjesttonieodwracalnazmianabiologicznapojawiającasię
podczaslubpozakończeniunarażenia.Jesttozaburzenieczynnościowelubuszko-
dzeniemorfologiczne,któremożewpływaćnawydolnośćcałegoorganizmulub
możezmniejszyćjegosprawnośćwwarunkachdodatkowegoobciążenia,atakże
możezwiększyćjegowrażliwośćnadziałanieinnychczynników.
Zmianyniekorzystnelub„anormalne”występująwówczas,gdywynikipo-
miarówznajdująsiępozazakresemwartościprawidłowych.Zakreswartościprawi-
dłowychjestoznaczanynapodstawiepomiarówwykonanychwgrupieosóbuzna-
wanychzazdroweijestwyrażonystatystyczniejako95%przedziałufnościdla
wartościśredniejlubdlaposzczególnychosóbjako95%przedziałtolerancji,usta-
lonyprzyzałożonymwcześniejpoziomieufności(95lub99%).Graniceprzedziału
ufnościsąokreślonejako
m±t
a(n–1)s,
gdzie:m–średnia,s–odchyleniestandardowe,t
a(n–1)–wartośćtestuStudentadla(n–1)stop-
niswobody.
Jeśliprawidłowaśredniazostałaobliczonanapodstawiebardzodużejpróbki,
granicetychprzedziałówufnościsąrównem±1,96s.Odchyleniaodwartościpra-
widłowychsątraktowanejakoniekorzystneskutki,jeśliobserwujesięnastępujące
zmiany:
1)statystycznieistotne(p<0,05)wporównaniuzgrupąkontrolną,tj.znaj-
dująsięonepozagranicamiprzedziałuufności,
2)statystycznieistotne(p<0,05)wporównaniuzgrupąkontrolnąileżą
wzakresieakceptowanychwartościprawidłowych,jeślizmianytakietrwająprzez
dłuższyczaspoprzerwaniunarażenia.
Działanieniekorzystne,szkodliwealboniepożądanedlazdrowiamożebyć
odwracalnelubnieodwracalne.
Odwracalneskutkidziałaniazwiązkuchemicznegosąodchyleniamiodpra-
widłowejstrukturylubfunkcji,którepowracajądozakresówwartościfizjologicz-
nychpoprzerwaniunarażenia.Podstawoweznaczeniewtymprzypadkumapojęcie
uszkodzeniabiochemicznego,któremożebyćzdefiniowanejakozmia-
nabiochemicznalubefektbiochemiczny,bezpośredniopoprzedzającyzmianępato-
logicznąlubzaburzeniaczynnościowe.
Skutkinieodwracalnepozostająlubnawetnasilająsiępozakończeniunara-
żenia.Takicharaktermająnastępująceefekty:uszkodzeniapłodu,mutacje,nowo-
tworyzłośliwe,marskośćwątroby.Jednocześniestanowiąoneprzykładytzw.
skutkówodległych.Odwracalnośćefektuzależyczęstoodzdolnościtkanki
doregeneracji.Ztegopowoduuszkodzeniawątrobysąwznacznymstopniuodwra-
30
