Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
M.Zatoń,A.Jastrzębska(red.),Testyfizjologicznewoceniewydolno
ś
cifizycznej,Warszawa2010
ISBN978-83-01-16318-1,©byWNPWN2010
Wydolnośćfizyczna
AgnieszkaJastrzębska
1.1.Wstęp
Wydolnośćfizycznajestwypadkowąwieluczynnikówfizjologicznych,biomechanicz-
nychipsychologicznych.Ogólniejesttozdolnośćdowykonywaniaciężkichwysiłków
fizycznych(krótkichidługich)zmożliwienajmniejszymzaburzeniemhomeostazy
lubteżztolerancjązmian,jeślidonichdochodzi,izachowaniemskutecznejrestytucji
pozakończeniuwysiłku.Determinujejątlenowyibeztlenowypotencjałenergetycz-
nykomórekmięśniowych,zdolnośćdowykorzystaniatlenuiutylizacjiproduktów
przemianymaterii,sprawnośćprocesówtermoregulacji,motywacja,anawetwarunki
zewnętrzne(np.klimat–dużawysokośćnadpoziommorza)iwieleinnychczynni-
ków.Wydolnośćzależyteżwdużymstopniuodaktywnościruchowej,wiekuczypłci.
Jejrozwójjestmożliwytylkoprzezsystematycznećwiczeniafizyczne(trening).Nie
jestzatemcechąstałą,arośniepodwarunkiem,żetreningjestsystematycznyiracjo-
nalny.Wyższypoziomwydolnościfizycznejjestzawszerównoznacznyzmniejszym
kosztemfizjologicznymwykonywanejpracy.Ocenawydolnościmapodstawowezna-
czeniewdiagnostyceefektówtreningu,poziomuadaptacjiwysiłkowej,atakżepoz-
walawnioskowaćostaniezdrowia.Jestteżpodstawąwyznaczaniacelówtreningu
sportowegoczyrekreacyjnego.Odgrywaważnąrolęwmedycyniepracy,wocenie
postępówleczeniairehabilitacji.Odwielujużlatpracujesięnadróżnymimetodami
ocenyzmianwydolnościfizycznej(Storeriwsp.1990,Morton1994,McMurrayiwsp.
1998,Maughan1999).Historiabadańfizjologicznychwsporcie,wtymprzedewszyst-
kimzdolnościtlenowychorganizmu,zaczęłasięjużnapoczątkupoprzedniegowieku
(LiljestrandiStenstrom1920,Herbst1928).Odkrytowówczas,żepobór(zużycie)
tlenuzwiększasięwrazzewzrostemintensywnościwysiłku.Ubiegaczy–wartości
poborutlenubyływiększe(Herbst1928)niżupływaków(LiljestrandiStenstrom
1920).Kolejnebadanianadpoboremtlenu(np.ÅstrandiRyhming1954)udowod-
1
