Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.1
.Charakterystykazjawiskatarcia
19
Tarciepodczasformowaniablachyjestzłożonąfunkcjąwłaściwościzykome-
chanicznychnarzędziaiprzedmiotuobrabianego,parametrówformowania,topo-
grafiiblachinarzędziorazwarunkówkontaktu.Kształtowaniemetalijestjedną
znajważniejszychtechnologii,wszczególnościwprzemyślemaszynowym,moto-
ryzacyjnymorazlotniczym.Podczasformowaniablachwzględnyruchnarzędzia
iprzedmiotuobrabianegosprawia,żewłaściwościmateriałuodkształcanego
(m.in.twardość,topografiaichropowatośćpowierzchni)orazprzygotowaniepo-
wierzchninarzędzia(m.in.tekstura,powłokaochronna,właściwościtermomecha-
niczne)mająogromneznaczenie.Wceluoptymalnegoprojektowaniaprocesu
kształtowania,poprawywarunkówformowaniablachyiwreszciekontrolizjawisk
tribologicznychkoniecznejestzrozumienieinterakcjizachodzącychpomiędzy
aspektamitribologicznymiitymizwiązanymizinżynieriąpowierzchni(rys.2.1).
Abywpełnischarakteryzowaćrolętarciawprocesachkształtowaniablach,należy
wprowadzićpojęciesystemutribologicznego[273],któryskładasięzczterechgłów-
nychelementów(rys.2.2):parametrówtechnologiczno-mechanicznychmateriału
obrabianego,właściwoścismaru,parametrówobróbkiorazwłaściwościmateriałuna-
rzędzia[411].
Jednymznajważniejszychczynnikówsystemu,którywdużejmierzeodpowia-
dazacharakterpłynięciamateriałuodkształcanegoiwarunkujeotrzymanieele-
mentuożądanychwymiarachikształtach,oporytarcia.Podczasprocesutarcia
tworzonepołączeniatarciowe,którewtrakcieruchuulegajązniszczeniu.Wartość
powstającychoporówtarciajestuwarunkowanagłówniewytrzymałościąnaścina-
niepołączeńtarciowych[589].Rodzajpowstającychzłączytarciowychzależyod
gatunkumateriałówparytrącej,wszczególnościodichwytrzymałościnaścinanie.
narzędzia
Materiał
Tribologia
obrabiany
Materiał
powierzchni
Inżynieria
plastyczna
Przeróbka
metali
Tribologia
Smarowanie
Zużycie
Tarcie
Rys.2.1.Znaczenietriboinżynieriipowierzchniwprzeróbceplastycznejmetali
Źródło:opracowaniewłasne.