Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
40
ROZDZIAŁPIERWSZY,DEFINICYJNY
najbliższąprawdy,tozapewnejejabstrakcyjnycharakter.Jakikolwieksztucz-
niedoczepionykonkret–zaprzeczenieabstrakcyjności–towłaśniespecy-
ficznaoznaka,poktórejmożnaodrazurozpoznaćetymologięludową(może
zresztączęściejniżprzeznlud”tworzonąprzezliteratówzbożejłaskialbo
gabinetowychposzukiwaczyasocjacji).Będąsięwmojejpracyprzewijaćter-
minyzróżnychjęzyków,oznaczającezbliżonyrodzajzakazów,którepodobnie
nawiązująetymologiczniedoabstrakcyjnejideiwydzielenia.
Argumentdrugi,małoteoretyczny,zatoprzekonującyswąnaocznością:
wystarczyprzejśćobokzamieszkanychprzezkrajowcówdomostwnaHawa-
jach,bynaogrodzeniachzobaczyćnapis–wtamtejszejwersjifonetycznej
–kapu,funkcjonującywswoimpodstawowymznaczeniu:przecieżnienświę-
te”aninawetnzakazane-niebezpieczne”,atylkonprywatne,wydzielone,wstęp
wzbroniony”.Trzebawszakżebraćpoduwagęto,nacozwracauwagęMarshall
Sahlins:wprzeszłościkapuznaczyłojednakwpraktycenwydzielonedlaboga”,
asekularyzacjaterminudokonywałasięstopniowo,odkądwodzowie,dyspo-
nenciprawadonakładaniatabu,zaczęliprzenosićjenaobszarstosunków
handlowychzbiałymiprzybyszami,dążącdomonopolizacji(2006,s.158).
Jeśliprzyjmiemytęneutral
nąetymologię,topotwierdzisięmechanizm
znanyzinnychjęzyków,utożsamiającychświętośćiwydzielenie:mamyła-
cińskiesłowosacer,hebrajskiekadoszorazarabskieharam.Przyjrzyjmysięte-
muostatniemuwyrazowi,bowrazzeswymprzeciwstawieniem,halal,dobrze
obrazujeseparujący,wydzielającycharaktertabu.Przedtemprzypomnijmy
jeszcze,żepolinezyjskietabumasweprzeciwieństwowsłowienoa,odnoszącym
siędorzeczy,zktórychzdjęto(lubwktórychniema)tabu;parętęmożna
zatemoddaćtakimipojęciamijakzamknięteiotwarte,zawiązaneirozwiązane
(Steiner1956,s.141-145;Dumont1959,s.29-30,zpowołaniemnaniepub-
likowanewykładyMarcelaMaussa).
Zaryzykujęamatorskąopinię,żewarabskimjestpodobnie.Terminhalal
(zapisywanyteżhalaal)oznaczajedzeniedozwolonedlamuzułmanina(funk-
cjonujezatemanalogiczniedohebrajskiegokoszer),wodróżnieniuodharam
–wyłączonegozużytku,wyklętego,niedozwolonego.Halaldenotujeteżstan
wywiązaniasięześlubuiodemknięcia–znówwprzeciwieństwiedotegosa-
megoharam,tymrazemwznaczeniuntego,cozamknięte”.Owoharamzaś
jestotyleanalogicznedotabu,żechoćmożewyznaczaćświętość,wcalejej
nieoznacza:otoprzecieżsłowemtymokreślasięzarównootoczenieświątyni
czysalęmodlitw,gdzieobowiązujezakazwstępuobcych,niemuzułmanów,
jakisakralnyrezerwatnapustyni(terenobłożonyzakazemzabijania,polo-
wania)–awięcwobuwypadkachmiejscawydzielone-święte;równocześnie
