Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Genezaneutralności
13
litycznego,rolądepozytariusza.TymfunkcjomspełnianymprzezDelfy
towarzyszyłoszerokieuznaniezewnętrzne4.
Wokresiehellenistycznymniektórepaństwarównieżprzyjmowały
postawęneutralnąwtoczącychsiękonfliktach,awceluichzakończe-
niastronyniejednokrotniezwracałysiędotychpaństw,żebypodjęły
sięprowadzeniamediacji.Takieobowiązkiczęstoprzyjmowalirodyj-
scyprytanowie,pośredniczącwsporachmiędzywielkimipaństwami
hellenistycznymi.Zarównozwiązekdelficko-termopilski,jakiRodos
czerpałyzeswojejneutralnościznaczącekorzyści,równieżmaterialne,
wzmacniająctymsamympozycjęwłasnychpaństw.GreckihistorykDio-
dorpisał,że„Rodosumiaładalekowzrocznieprzewidzieć,coprzyniesie
jejnajwiększąkorzyść,zkażdymbyławprzyjaźniiniemieszałasiędo
wojenkrólów.Dlategoteż,obdarzonaprzezwszystkichwspaniałymida-
rami,żyładługowpokoju,rozkwitającwcorazwiększymdobrobycie”5.
Rodos,podobniejakAteny,zachowałaneutralnośćwkonflikciemiędzy
RzymemaFilipemVMacedońskim.Zkoleiwładcamacedońskizgodził
sięzachowaćneutralnośćwkonflikciemiędzyRzymemaAntiochemIII,
cowiązałosięzudzieleniemzgodynaprzemarszwojskrzymskichprzez
Macedonię6.
WrazzewzrostemmocarstwowejpozycjiRzymu,neutralnośćsyste-
matycznietraciłanaznaczeniu.PaxRomanacałkowiciewykluczałwy-
stępowaniewtraktatachsojuszniczychjakichkolwiekklauzuldotyczą-
cychneutralności.Niemożnarównieżmówićojakichkolwiekpróbach
nadaniajejwtamtychczasachramprawnych.Skłaniatowieluautorów
doarbitralnychsądów,iżpojęcieneutralnościniebyłoznanestarożyt-
nym,którzyuznawalijedyniesojusznikówlubwrogów.Niewątpliwie
neutralnośćjakoinstytucjaprawnanieistniaławstarożytności,niefunk-
cjonowałybowiemprawaiobowiązkizniejwynikające.Pewneprze-
jawyinstytucjonalizacjiformneutralnościpojawiającesięwsystemie
greckimnieodnosiłysiędostosunkówzinnymipaństwami.Kodyfikacja
prawarzymskiegospowodowałaponadto,żenawetgreckapraktykaneu-
4Por.J.Köpler,DieNeutralitätimWandelderErscheinungsformenmilitärischerAu-
seinandersetzungen,München1975,s.5;B.Ganiuszkin,Nejtralitetineprisojedinienije,
Moskwa1965,s.5.
5Cyt.za:A.Świderkówna,Hellenika.WizerunekepokiodAleksandradoAugusta,
Warszawa1974,s.186.
6Por.Historiadyplomacji,Warszawa1973,s.65–70;A.Świderkówna,Helladakró-
lów,Warszawa1999,s.283.
