Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SzkolnictwowŁodzinaprzełomiewiekówiwokresiemiędzywojennym
nafunduszszkolny)14.Ichpowstawanienależyprzedewszystkimprzy-
pisaćpanującymwśródburżuazjimodnymhasłomopiekispołecznej,jak
ipróbomściślejszegozwiązaniarobotnikówzmiejscempracy.Wpewnej
mierzenawzrostliczbyszkółfabrycznychwŁodziwpłynęłarównież
ustawaOmałoletnichpracującychwzakładachirękodzielniachz1/12czerwca
1882r.,uzupełnionarozporządzeniami.Znalazłysięwniejzapisyregulują-
ceczaspracynieletnichorazobligującewłaścicielifabrykorazmanufaktur
doumożliwienianaukidzieciom,którenieukończyłyszkołyjednoklasowej.
Miałyoneuczęszczaćdoplacówekotwieranychprzyzakładachpracylub
doinnychszkółelementarnychznajdującychsięwpobliżu.Niestwierdzono
jednakwsposóbobligatoryjny
,żefabrykancisązobowiązanidozakładania
szkółfabrycznych.Stworzonojedyniepodstawęprawnądoichotwierania.
Większośćprzemysłowcówłódzkichbyłaniechętnaponoszeniukosztów
edukacjidzieciklasyrobotniczej,wzwiązkuztymakcjazakładaniaszkół
fabrycznychniebyłamasowa.IchlistęwŁodziotwieradwuklasowaszkoła
K.Scheibleraz1876r.Do1912r.powstaływsumie23szkołyfabryczne.Na-
leżyrównieżzaznaczyć,żepewnaczęśćłódzkichprzedsiębiorcówopłacała
naukędziecirobotnikówuczęszczającychdoszkółmiejskich150
Pozafabrycznymiimiejskimiszkołamielementarnymidziałałyrów-
nieższkołyprywatne16,głównieżeńskie(jedno-,dwu-iczteroklasowe),
jednakzewzględówfinansowychiichflkastowego”charakterubyłyone
niedostępnedladzieciklasyrobotniczej.
Tawrazzrosnącąświadomościąspołeczną,politycznąinarodowądo-
skonalerozumiałapotrzebękształceniamłodegopokolenia.Lepiejsytuo-
wanerodzinyrobotniczechciałyuczyćswojedzieciwszkołachśrednich.
ByłotojednaksprzecznezrosyjskąpolitykąoświatowąwKrólestwiePol-
skim,którejgłównecechyprzedstawiamponiżej17.Popierwsze,rządcarski
niechciałdopuścićdoupowszechnieniaoświaty,zwłaszczatejponadele-
mentarnej,stanowiącejjedenzczynnikówpostępuspołecznego.Podrugie,
dwasystemyoświaty–jedendlabiednychidrugidlabogatych,oddzielne,
niespotykającesięzesobą–stanowiływprzeciąguXIXw.tendencjędomi-
nującąwszkolnictwie.Celemtejpolitykibyłoniedopuszczeniedokształce-
nianapoziomieśrednimiwyższymniższychklasspołecznych.Potrzecie,
13
14Zob.J.Wasiak,PierwszeszkołyfabrycznewŁodzi,flPrzeglądWłókienniczy”1962,
t.XVI,nr3,s.179–182;K.Badziak,SzkolnictwofabrycznewŁodziwlatach1905-1919,flZe-
szytyNaukoweUniwersytetuŁódzkiego”1978,ser.I,z.40,s.128–133.
15K.Badziak,op.cit.,s.131–132;S.Pytlas,Łódzkaburżuazjaprzemysłowawlatach1864-
1914,Łódź1994,s.193.
16Zob.E.Staszyński,GłównekierunkirozwojuszkołyprywatnejwKrólestwiePolskim,
flRozprawyzDziejówOświaty”1963,t.VI,s.124–161.
17Zob.E.Staszyński,PolitykaoświatowacaratuwKrólestwiePolskim.Odpowstaniastycz-
niowegodoIwojnyświatowej,Warszawa1968.
