Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
21
gich.Stądwskazywałnapotrzebęistnieniasędziówjakowyrazicieliinteresów
„istotnejczęściobywateli[…]iwtensposóbmostysąbudowanedziękistaraniom
rządu,który–choćzłożonyzesłabychludzkichistot–stajesięjednymznaj-
wspanialszychinajchytrzejszychwynalazków7wpewnymstopniuwolnymodich
słabości”29.PodobniejakD.Hume,równieżA.Smithuznawałpotrzebędziałań
państwawsferzedostępnościdóbrpublicznych.Wsystemienaturalnejwolności
państwopowinnorealizowaćjegozdaniemtrzyzadania.Pierwszetozadanie
związanezochronąprzedatakiemzzewnątrz,któremożebyćrealizowanejedy-
niezapomocąsiłyzbrojnej.Drugietozapewnieniesystemusprawiedliwościdla
ochronyprzedniesprawiedliwościąiuciskiemzestronywspółobywateli30.Trzecie
natomiastto„stworzenieiutrzymaniepewnychinstytucjipublicznych7których
podjęcieikontynuowanienigdynieleżałobywpoluzainteresowańimożliwości
finansowychposzczególnychobywatelilubichniewielkichgrup,ponieważzysk
nigdyniezwrócinakładówjednosteklubmałychgrup,aczkolwiekczęstodla
dużegospołeczeństwapracetemogąprzynieśćznaczniewięcejniżtylkozwrot
kosztów”31.
Wtymmiejscunależyrównieżprzywołaćpoglądyinnegoklasykaekonomii,tj.
J.S.Milla.Wskazywałonbowiemkoniecznośćwykonywaniaprzezrządpewnych
ważnychzadańwsytuacji,gdyniemaindywidualnychobywateliszczególnie
nimizainteresowanych.
Wliteraturzeprzedmiotumożnaspotkaćróżneujęciaproblemuedukacji.
Bywaonatraktowanajakodobropubliczne,którepowinnobyćdostarczane
ifinansowaneprzezpaństwo,alemożnarównieżspotkaćstanowisko,żeproduko-
waniedobraniejestrównoznacznezjegodostarczaniem.
WdyskusjinatematistotydóbrpublicznychważnepoglądywyraziłR.A.Mus-
grave,odnoszącsiędorolipaństwa,azwłaszczajegorolifiskalnej,atakżezakresu
iwielkościsektorapublicznego.Poglądyjegocharakteryzujeprzychylnystosu-
nekdodobroczynnychfunkcjisektorapaństwowego.Wodniesieniudonatury
państwawskazuje,żedowykonywaniafunkcjipaństwapotrzebnesązasoby
finansowe,asposób,wjakitefunkcjesąwykonywane,określawzajemnycha-
rakterrelacjimiędzypaństwemaobywatelem.Traktujepaństwojakozrzeszenie
obywatelizaangażowanychwewspólneprzedsięwzięcie,służącerozwiązywaniu
problemówspołecznegowspółistnieniawsposóbsprawiedliwyidemokratyczny.
Państwojestdlaniegoprzedsięwzięciemkontraktowym,wyrażającymwspólną
29D.Hume,ATreatiseofHumanNature,red.L.A.Selby-Bigge,P.H.Nidditch,OxfordUniver-
sityPress7NewYork19787s.539.
30A.Smith7Badanianadnaturąiprzyczynamibogactwanarodów7t.27Wydawnictwo
NaukowePWN,Warszawa2007,s.363–364.
31Ibidem7s.379.
