Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Bymożnabyłojerozwijaćzkorzyściądlawiedzyogospodarceikulturzenaszej
częściEuropy,możewartoniektóreznichzestawićwponiższymzbiorzejakopunkt
wyjściakolejnychbadań.
Możnasądzić,żeabydobrzepoznaćkraj,jegowewnętrznepodziały,jegostruk-
turywładzy,należyzaznajomićsięzjegoukłademsiecimiejskiej.Oczywiściemiasta
zmieniałysięwciągudziejów.Ichplanyprzestrzenne,ichzabudowa,stanowiąnie-
zastąpioneźródłoinformacjionaszychdziejach,opomysłachnaszychprzodków
iichmożliwościachtechnicznych.Niewchodzącwnajstarszedziejeosadnictwa
naziemiachpolskich(dobrzezaznaczoneistnieniemmiędzyinnymisłynnego
Biskupina),wartozatrzymaćsięnaokresiebudowypaństwapolskiego.Najstarsze
wiadomościoskupiskachludzkichistniejącychnajegoziemiachpochodzązIXw.
Oniektórychznichniepotrafimynicpowiedzieć,nawetniemożemywskazaćich
lokalizacji.NiejasneźródłozwanenGeografemBawarskim”wymienialudymiesz-
kającennapółnocodDunaju”-niezawszemożliwedozidentyfikowania-które
posiadałypewnąliczbęswoichngrodów”
.Czybyłytomiejscaobronne,siedziby
władzy,ośrodkisakralne-trudnopowiedzieć,aleonewłaśniecharakteryzowały
ówczesneterytoriaplemienne.Znaczniewięcejdanychprzynosząmateriałyuzy-
skaneprzezarcheologów.Dobrymichprzykłademjestodnalezieniewspomnianego
wrelacjipodróżnikaWulfstanazIXw.grodu-miasta-nTruso”
,znaczącegoośrodka
handlowegoleżącegonadBałtykiem,ważnymszlakiemkomunikacyjnymmiędzy
wschodemizachodemkontynentu.Śladytejosadyzostałyznalezionenaobrze-
żachElbląga,który,jakwidać,kontynuowałfunkcjeswegopoprzednikatakżejuż
winnychwarunkachpolitycznychigospodarczych.Zpobliskichchronologicznie
czasówistniejąwielkiegrodziska,pozostałościpoośrodkachzczasówprzedpań-
stwowych-Stradów,Chodlik,Złota-którewyznaczająnietylkoważneośrodki
osadnicze,lecztakżezapewnemiejscawładzy.JużwXw.niektórewielkiegrody
zaczęłypełnićstołecznefunkcjewnajstarszympaństwiepolskim.Kraków,zapew-
nejużwcześniejważnecentrumosadnicze,Poznań,Kalisz,Gniezno,Sandomierz,
Gdańsk,Łęczyca-wyznaczałyjużobszaryznajdującesięwewładzypierwszych
Piastów.Jużpierwotnanazwanaszegopaństwaokreślanabyłanazwąjegogłównego
grodu-Gniezna(npaństwognieźnieńskie”)itakbyłonazywanenamonetachoraz
wsłynnymdokumencieDagomeIudex.
Wdrugiejmonarchiipiastowskiej,odbudowanejprzezKazimierzaOdnowiciela,
państwobyłopodzielonemiędzyngłównegrodykrólestwa”
.Bezpośredniosąwy-
mienionewśródnichKraków,WrocławSandomierz,możnasiędomyślać,żena-
leżałydonichtakżePłock,Poznań,zapewnejeszczeparęinnych.Napewnonie
stanowiłyonejedynieośrodkówobronnych,leczpełniłytakżefunkcjegospodarcze,
niekiedysakralne.Doowychgrodówprowadziłydrogiłącząceośrodekzbliższymi
idalszymiziemiami,zapewniającenietylkodowózpotrzebnychproduktów,aleteż
sprowadzanieludzidoposługpotrzebnychwładzyświeckiejiduchownej.Stanowiły
8
