Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wniniejszymstudiumpragnąłbymjedynienaszkicowaćniektórezagadnienia
związanezproblematykąrentymiejskiejnaprzykładziemiastpruskich.Pierwszym
znichbędziezagadnieniewartościziemiwzależnościodjejusytuowanianaterenie
miastaśredniowiecznego.Jesttozagadnieniedośćważne.Wmomencielokacji
realizowanybyłpewienprogramjegousytuowaniaprzestrzennegoizwiązana
znimróżnadziałalnośćposzczególnychterenówmiejskich.Rozwójgospodarki
towarowo-pieniężnejprowadziłczęstodowzrostuwartościkolejnychterenów.
Działalnośćrzemiosławiejskiego,elementywczesnegokapitalizmu,specjalizacja
miastawpewnymkierunkuprodukcji-wszystkotoprzesuwałopunktyciężkości
życiamiejskiegoistwarzałonowyukładwartościgruntów,niezgodnyzpierwot-
nymschematycznymprogramem.Przesunięciawsystemieobronnymwzwiązku
zestosowaniemfortyfikacjimurowanych,aziemnychwXVIw.,zmianyszlaków
handlowych,poważneinwestycjeprzemysłoweczymieszkalnerównieżwpływały
nawytworzeniesięnowychwartości.Ciekawąrzecząbędziezastanowieniesię,
czyiwjakisposóbmiastapruskie,lokowanewXIIIipierwszejpołowieXIVw.,
podwpływemtychwszystkichczynnikówzmieniałyplanwartościswychterenów.
Nasuwająsiętulicznetrudności,przedewszystkimzwiązanezniekompletnością
iniejasnościąźródełpiętnastowiecznych.Trudnojestzlokalizowaćposzczególną
parcelę,októrejposiadamydanezksiągławniczychczyradzieckich.Dowycią-
ganiaszerszychwnioskówpotrzebnesąrównieżlicznedanejednolitegotypu,
czegoniespełniająwiadomościpochodząceztransakcjizawieranychprzedradą
lubławąmiejską.
Jedynymtypemźródła,którepozwalanauzyskanieciągówliczbowych,sątu
księgipodającewysokośćpodatkówmiejskichlubopłatodnieruchomości.Jest
rzecząoczywistą,żewysokośćpodatkupozostajewstosunkuprostymdowartości
parcelidomów.Nasuwasięjednakinnatrudność.JużE.Keyser6zastanawiałsię,
rozpatrującczternastowieczneźródłaGdańska,czywysokośćczynszuzwiązana
jestzwielkościąparceli,zjejpołożeniem,czyzinwestycjamitamumieszczonymi.
Badacztenstwierdził,żewpołowieXIVw.,wmomencieustaleniawGdańsku
wielkościczynszów-wyznaczonojeprzedewszystkimnapodstawiewielkości
działki.WykorzystującpomiaryhipotecznedokonanewpołowieXIXw.przez
Buhnego,możnazaznaczyćprawdopodobnepołożeniewszystkichdziałekpła
-
cącychwlatach1489-1510ponad360denarówczynszu
7
.Zaznaczenietegona
6
E.Keyser,DerbürgerlicheGrundbesitzderRechtstadtDanzigim14.Jh.,nZWGV”58(1918),
szczególnies.60.
7ObliczeniazostałydokonanenapodstawieksiągkamerymiejskiejWojewódzkiegoArchiwum
Państwowego[dalej:WAP]wGdańsku,zawierającychspisyzroku1499,WAPGdańsk30.12.663,
zlat1489-1510;tamże,300.12.638,niedatowanych,zpoł.XVw.;tamże,300.12.1001.Wykorzystałem
teżplanhipotecznyzlat1860-69zpracowniWAPGdańskopracowanyprzezD.Buhsego,Planvon
Danzig1:1000,1866-1869.PorównanieplanuXIXw.zdanymiXVw.wykazujestosunkowoniewielkie
różnicewilościparcelgęstozabudowanegośródmieścia.Por.H.Samsonowicz,Badania,cz.III;por.
także,conatemattrwałościparcelmiejskichpisali,dyskutujączpracąS.Bobińskiego,Gdańskwczes-
16
