Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
MARCINKULA
ZkoleiTurcjaw1923r.przeniosłaswojąstolicęzKonstantynopoladoAnkary.
Wtymwypadkuniebudowanomiastanasurowymkorzeniu,alewybranoniedu-
ży,istniejącyośrodek.DziśAnkaraliczyjuż4,5mlnmieszkańców.Wniektórych
aspektachmotywacjaprzenosinbyłapodobnadobrazylijskiej.Wramachreali-
zacjiprojektunarodowego,wiązanegozpostaciąKemalaAtatürka,stolicamia-
łazostaćulokowanawgłębokiejTurcji,itowAnatolii,uważanejzasercekraju.
MiałapowstaćwmiejscujakżeodmiennymodKonstantynopola–miastaprze-
ogromnego,alewpewnymsensieuboczniepołożonego,kosmopolitycznegoiko-
jarzonegozimperium,odktóregochcianoodejśćnarzecztureckiejTurcji.Jak
późniejszaBrasilia,Ankaramiałasymbolizowaćnowy,zmodernizowanykraj.
Przynajmniejczęściowoanalogicznemotywy(integracjiorazożywieniate-
rytoriówkraju)występująwwypadkutranslokacjistolicdokonywanychdziś
wAfryce.W1981r.stolicęTanzaniiprzeniesionozDares-Salaamdobardziej
centralniepołożonejDodomy;prawda,żedawnastolicawciążpozostałapierw-
szoplanowymośrodkiempaństwa.W1991r.stolicęNigeriiprzeniesionozLagos
doAbudży.Planywtejkwestiipojawiałysięoduzyskaniaprzezkrajniepodle-
głości,alokalizacjanowejstolicymiałaprzeciwdziałaćsilnymwNigeriipo-
działomgrupowymireligijnym6.W1983r.stolicęWybrzeżaKościSłoniowej
(RepubliquedeCôted,Ivoire)przeniesionozAbidżanudoJamusukro.
Bliżejnas,wRosji,PiotrIprzemieściłzkoleistolicęnadmorze,odzerabudu-
jącPetersburg(początekbudowy1703,stolicaod1712r.).Przenosinymiałysłu-
żyćzarazemrealizacjicelunarodowegoigospodarczego,skądinądteżbędącego
elementemprogramunarodowego.NowastolicamiałaotworzyćRosjęnaZachód,
alemiałatakżepozwolićjejstaćsiępotęgą,zwłaszczamorską,wobecZachodu.
W1917r.,gdywojskaniemieckieuzyskałydostępdoZatokiRyskiejiFińskiej,
RządTymczasowypostanowiłprzenieśćstolicęponowniedoMoskwy.W1918r.
bolszewicyuczynilitojeszczeraz–inajpewniejnadobre(Mole-Bielutin2005,
s.52,157).Mielipotemuprzyczynybezpośrednie(balisięJudenicza,niechcie-
libyćnałascemarynarzyzKronsztadu…).Prawdopodobniejednaknietylko
zuwaginamożliwościobronychcieliusytuowaćsięwgłębikraju.Wkońcupo
pokonaniubuntuwKronsztadzie(1921)mogliwrócićnadmorze.Odwrócilisię
jednakodeuropeizującejsię,byniepowiedziećkosmopolitycznejRosji,kuRosji
głębokiej,skupionejnasobie.Chcielirządzićześrodka–zwłaszczawwarunkach
ewentualnejwojny.Petersburgbyłmiastemurzędnikóworazinteligentów,pod-
czasgdyMoskwa,zichpunktuwidzenia,wwiększymstopniustanowiłazdro-
wejądropaństwa.Nowawładzamiałarządzićzzamkniętej,rosyjskiejicarskiej
twierdzy,aniezPałacuZimowego–wpewnymsensieotwartego,itootwartego
naNewęiprzezniądalej,kumorzu.
PetersburgwjakimśstopniupozostałwszakżekulturalnymośrodkiemRosji
orazmiastembuntowniczym(przeciwMoskwie).Także–miastemsymbolicznym
(itonietylkozuwaginanadanąw1924r.przezbolszewikównazwęLeningrad!).
6Dziękujęmgr.BłażejowiPopławskiemuzazwrócenieuwaginaprzenosinystolicwTanza-
niiorazwNigerii.
