Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Myślpolityczna
nąkreacjączłowiekaEuropyŚrodkowej.Poprzezswąosobęcharakteryzujeją
samą,radzącsobienaswójsposóbznieprzychylnąjejhistorią.
EuropyŚrodkowejniemożnajednaksprowadzićjedyniedosztucznych
podziałówpolitycznych.JakzaznaczaGuyScarpetta,niemożnaprzykładowo
mówićoWiedniuwoderwaniuodwszystkiego,codziejesięwcałymobszarze
kulturowymEuropyŚrodkowejdanegookresuhistorycznego.EuropaŚrodkowa
tobowiemnietylkoBudapeszt,PragaiKraków.Tobogatedziedzictwohisto-
ryczneijegospuścizna,naktórąskładająsięmiędzyinnymiszerokorozumiany
alfabetłaciński,Rzym,sztukabarokudostrzeganaodOttobeurenażpoWilno.
Sątozjawiska,któreniemająnicwspólnegoztakzwanąEuropąWschodnią,
doktórejniejednokrotnieEuropaŚrodkowajestprzypisywanaimatomiejsce
nadal.
WspółcześnieEuropaŚrodkowazatraciłapoczuciewłasnejtożsamościkul-
turowej.Główniedostrzegasięjejustrójpolityczny,anadalszyplanodsuwajej
aksjologiczneznaczenie.Atoonojestchybatutajnajważniejsze.WedługKun-
dery,Europaniezauważyłazniknięciaswojegocentrumkulturowego,ponieważ
przestałaodczuwaćswojąjednośćjakojednośćkulturową.Poczęściwynika
tozfaktu,żekulturaśrodkowoeuropejskaniebyłaiczęstonadalniejestdoce-
niana.G.Scarpettauważajednak,żekulturaśrodkowoeuropejskajestcenna,
przedewszystkimzewzględunajejnantymodernistycznymodernizm”,amia-
nowiciekatastroficznąwizjęhistorii,umiejętnośćrozdzielaniaartystycznej
wynalazczościiutopii,któraopierałasięnawierzewpostęp17.Zadrugąwielką
wartośćkulturyśrodkowoeuropejskiejautoruważapoczuciejednościkulturo-
wejEuropyponadnarzuconymprzezhistorięjejpodziałem18.Kunderauważa,
żetawartośćwzdecydowanysposóbzaznaczyłasolidarnośćztymi,którzy
wPradze,BudapeszcieiWarszawiestawialiopórwładzomkomunistycznym.
Scarpettapisał:nNietylezresztąchodziorozpatrywanietychproblemów
wświetle»europejskiejtożsamościkulturowej«[…],cookoniecznośćwydo-
bycianaświatłodziennepokładówzablokowanejpamięci,odtworzeniaikon-
frontacjipewnychpejzażyduchowych,opodłączeniedocałościsiecizerwanych
obwodów”19.nEuropa1piszedalej1jestdlanasbezwątpieniawmniejszym
stopniumiejscem,wktórymrozgrywasięnaszatożsamość,copewnymwymia-
remreligijnym(związanymzzasięgiemkatolicyzmujeszczeprzedpowstaniem
państwnarodowych,atakżez»cyrkulacją«judaizmuponadgranicami),histo-
rycznym(miejsce,wktórymuchowałysięwartościspołeczeństwpreburżu-
azyjnych)ikulturowym(zjednejstronyjakoobszaristnieniatysiącletniejkul-
tury,zdrugiej1siedlisko»antymodernistycznegomodernizmu«,niemiesz-
17G.Scarpetta:Europa1odnowa.nResPublica”1989,nr1,s.36.Tenżeautorcytujetu
takżeGombrowicza:nNiezapominajmy[…],żetylkoprzeciwstawiającsięhistoriijakotakiej,
możemyoprzećsiętejdzisiejszej”.Ibidem.
18Ibidem.
19Ibidem.
