Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
KrzysztofGładkowski
badanieznaczeniakulturydlaosobowościludzkiejstanowitrwałezadanienauk
humanistycznychispołecznych.Wtymkontekściepierwszorzędnąfunkcję
odgrywająbadaniadziedzictwakulturowego.
Osobowośćopisujesięjakowewnętrznysystempozwalającynaadaptację5
iwewnętrznąintegracjęmyśli,uczućorazzachowaniawokreślonymśrodowi-
skuwaspekcieczasowym,gdymowaopoczuciustabilności.Najczęściejsądzi
się,żejesttowzględniestałysystemtrwałychcechlubdyspozycjipsychicznych
jednostki,różniącychjąodinnychosób6,charakterystycznysposóbreagowania
jednostkinaśrodowiskospołeczno-przyrodnicze,atakżesposóbwchodzenia
znimwinterakcje7.
WdrugiejpołowieXXstuleciapsychologicznepodejściemiędzykulturowe
dominowałonadrozwijanąprzednimantropologiąpsychologiczną.Międzykultu-
rowapsychologiarozpatrywałaosobowośćjakocośodrębnegoodkultury.Trak-
towałająjakozmiennązależnąwbadaniach.Zakładanoprzytym,żeosobowość
sąrozważaniaR.Lintonanadprocesamiakulturacjiitranskulturacji,które1wjegoujęciu1są
zmianamikulturowymizachodzącymiwnastępstwiedługotrwałejibezpośredniejkonfrontacjiod-
miennychsystemówkultury.ZdaniemR.Lintonaprowadząonedostopniowychzmianwjednym
lubwszystkichwchodzącychwinterakcjęsystemach.Dyfuzjakulturowa,zachodzącawtymwy-
padku,poleganaadaptacjiobcychtreścidowłasnejkultury,eliminacjiniektórychtreścirodzimych,
atakżemodyfikacjiinnychelementówiwytworzeniutreścisynkretycznych.Wdyfuzjikulturowej
badacztenwidziałnarzędzieupowszechnianiasięwynalazkówwskaliglobalnej,awjednostce1
źródłopostępu.
5Oadaptacjimożnamówićwtedy,kiedyczłowiekprzekształcasięodpowiedniodowymogów
środowiska,coprowadzidokorzystnychdlaobustronskutków.Zob.N.Sillamy:Słownikpsy-
chologii.Katowice1994,s.9.Niejesttoprocesłatwy.Wymagaodjednostkidobregorozeznania
własnychmożliwościiniedostatków,atakżeoczekiwańzestronyśrodowiska.Nabardzowczesnym
etapieżyciaprocestenprzebiegabiernie.Zupływemczasugromadzonedoświadczeniepozwala
nacorazwiększąaktywnośćjednostki,stawianiepytań,zgłaszaniewątpliwości.Bierneprzystoso-
wanie,sprowadzającesiędoakceptowaniawymagańludzi,sytuacjitylkodlatego,żezostałyposta-
wione,jaknp.wszkole,nauczelni,wmiejscupracy,przechodziwprzystosowanieczynne.Jestto
wyraźniedwustronnedziałanie1spełnianiestawianychjednostcewymagańorazkonkretneoczeki-
waniajednostkiwobecinnychludzi.Trudnojednakoczekiwaćcałkowitejstabilizacji,ostatecznego
przystosowania.Zarównoczłowiek,jakijegootoczeniepodlegająrozlicznymzmianom.Najko-
rzystniejszejesttwórczeprzystosowanie,któreumożliwiarozwójjednostki,aleteżprzyczyniasię
dozmianirozwojuśrodowiska,wjakimfunkcjonujedanaosoba.
6Por.N.Sillamy:Słownikpsychologiił;H.Gasiul:Psychologiaosobowości.Warszawa2006.
ArturS.ReberiEmilyS.Reberomawiajądefinicjeosobowośćwróżnychteoriachosobowości.
Przestawiająkilkanajbardziejwpływowychogólnychkierunkówiopisująwzarysie,jakkażdy
znichokreślaterminosobowość.Różneteorie,m.in.psychodynamiczne,psychoanalityczneispo-
łeczne,każdąosobowośćcharakteryzująprzezpojęcieintegracji,kładąsilnynacisknaczynniki
rozwojowe,przydomniemanymzałożeniu,żeosobowośćdorosłegoczłowiekastopnioworozwija
sięwczasie,wzależnościodsposobu,wjakizachodziintegracjaróżnychczynników.Zob.A.S.Re-
ber,E.S.Reber:Słownikpsychologii.Red.I.Kurcz,K.Skarżyńska.Tłum.J.Kowalczewska,
G.Mizera.Warszawa2008,s.4911492.
7HasłoOsobowość.W:Słownikpsychologiczny.http://www.psychologia.edu.pl/slownik/a1.O/i.
html[datadostępu:20.01.2010].
