Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Środkiprzymusubezpośredniego–zagadnieniaogólne
27
natomiastwpraktycezatrzymaniaidoprowadzeniadoaresztubyłytakżewykonywane
przezobywateli,stosującychprzytymprzymusbezpośredni.Wskazaneczynnościzgodnie
zwytycznymimiałyodbywaćsiębezwyrządzaniakrzywdyosobomzatrzymywanym,co
jednakniezawszeznajdowałoodzwierciedleniewpraktyceichstosowania15.
Ustawodawstwokonstytucyjnezokresuzaborówwykazujesiętendencjądowzmac-
nianiaprawczłowieka.WKonstytucjiKsięstwaWarszawskiegoz1807r.zniesionopod-
daństwochłopówizrównanoobywateliwobecprawa,natomiastwKonstytucjiKróle-
stwaPolskiegoz1815r.rozwiniętogwarancjeochronywłasnościiwolnościosobistej,
wskazującjednocześnie,żewyjątkiwtymzakresiepowinnyzostaćokreśloneprawem.
Wspomnianeregulacje,mającepoczęścicharakterpropagandowy,nieprzyczyniłysię
douregulowaniaproblematykistosowaniaśrodkówprzymusubezpośredniegowusta-
wodawstwiepolicyjnym.Zgodniezkolejnymiaktamiregulującymistatusmilicjiisłużb
bezpieczeństwa,funkcjonariuszyuzbrojonowbrońpalną,bagnety,pałasze,kosyoraz
piki.Przepisyteniezawierałypostanowieńregulującychsposóbisytuacjelegalnego
zastosowaniawymienionychśrodków16.Cowięcej,zdarzałosię,żeprzepisyregulujące
statusizadaniaposzczególnychsłużbporządkowychbyłynienależyciepublikowane,co
skutkowałoichnieznajomościąprzezludzi,naktórychroztaczałasięichmocobowią-
zywania17.
1.1.3.RegulacjeprawnezokresuIIRzeczpospolitej
PodczasIwojnyświatowejnaziemiachZagłębiaDąbrowskiegoiWarszawyrozpo-
czętocentralizacjęorganówporządkowychpoprzezutworzeniew1914r.pierwszych
zalążkówpóźniejszejPolicjiPaństwowejwpostacistrażyobywatelskich.Naterenach
MałopolskiiWielkopolskiwlatach1918-1918zrozproszonychstrażyimilicjilokal-
nychformowanożandarmeriekrajowe,naLubelszczyźniepowołanodożyciaMilicję
Ludową,którazczasemwchłonęłalokalnemilicjeobywatelskie,natomiastwzaborze
rosyjskimzorganizowanostrażerzeczne,kolejoweorazŻandarmerięPolową.Kolej-
neprzekształceniaorganówporządkowychskutkowałypowstaniemmilicjimiejskich,
PolicjiKomunalnej,StrażyLudowejczyStrażyBezpieczeństwaPublicznego.Wwięk-
szościprzypadkówwskazaneorganybyłyformowanewwynikuspontanicznychru-
chówprzezobywateligotowychdosłużbyiposiadającychbroń18.
15
A.Lityński,Proceskarnyinsurekcji1794,Katowice1983,s.43-46;A.Misiuk,Historia…,s.42-44;
A.Abramski,J.Konieczny,Justycjariusze…,s.105-116.
16
M.Adamczyk,S.Pastuszka,Konstytucje…,s.84-85;A.Ajnenkiel,Konstytucje…,s.69-70,72-73,101;
P
.Majer,Ustawy…,s.87,100-101,104.
17
Zob.P
.Cichoń,PolicjanadZagranicznymiwWolnemMieścieKrakowie,nKrakowskieStudiazHistorii
PaństwaiPrawa”2014,nr7,s.238-244.
18
M.Mączyński,PolicjaPaństwowawIIRzeczpospolitej.Organizacyjno-prawnepodstawyfunkcjono-
wania,Kraków1997,s.14-20;M.K.Jeleniewski,ModelPolicjiPaństwowejwIIRzeczpospolitej(1919-1939),
[w:]PolicjawPolsce.Stanobecnyiperspektywy,podred.A.Szymaniaka,W
.Ciepieli,Poznań2007,t.I,s.15-16.
