Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wstęp
spektowaniemoralnychnormidostrzeganieopozycjimiędzydobremipraw-
dązjednejaniegodziwościąifałszemzdrugiejstrony.Życiesprawiedliweto
życiecnotliwe,respektująceprymatwartościmoralnychnadutylitarnymi,to
pozostawaniewumiłowaniuprawdyiszacunkudladrugiegoczłowieka,od
któregooczekujesiętegosamego.Założenie,wduchuetykiKanta,jesttu
następujące:każdyczłowiekjestwładnysprostaćwymogomsprawiedliwo-
ści,oilezechce.Dobrawolajestfundamentalnadlasprawiedliwości,aczło-
wiekjestistotąwyposażonąwzdolnośćwyborudobrejwoli-czynitojednak
zinspiracjirozumu.Wreszcie-sprawiedliwośćjestzaprzeczeniemniespra-
wiedliwości,triumfjednejcechujecałkowitanieobecnośćdrugiej.Uwagata,
choćzpozoruwydajesięmałoodkrywczyminieszczególnieinspirującym
aksjomatem,magłębszysens.Słyszysiębowiemczasem,iżprojektowanajest
sprawiedliwość,którejwymógzostajespełnionydlawiększościgrupy,tozna-
czy,żegenerujejednocześniekrzywdęmniejszościczyniedostateknainnym,
mniejznaczącympolu.Uznajesię,żedanareformawżyciuspołecznymczy
wwymiarzejednostkowegożyciajestzasadniczodobraizgodnazwytycz-
nymisprawiedliwości,ponieważuwzględniajegonajważniejszetrudności
iprzynosietycznieakceptowanerozwiązaniedlawiększościproblematycz-
nychaspektówdanegozjawiska,nawetjeślijejskutkiemubocznymjestjakaś
krzywda-najczęściejtych,którzyniemająprawagłosu.Pojawiająsięprzy
tymargumenty,żeinteresuwszystkichuwzględnićniesposób,stądzadowo-
lenieogółupowinnonamwystarczyć.
Jednakżesprawiedliwośćrzadkozachodzi,kiedywiększośćjestusatysfak-
cjonowana,anieminiemająracji.Niemymzostajesięwbrewwoli,agdy
brakwoli,warunekdobrejwoli-fundamentusprawiedliwości,niezostaje
spełniony.Byćmożetoniemiwłaśniepowinnibyćsędziamiorzekającymi
osprawiedliwości,toichgłos,choćwyrażonyniebeztrudu,powinienbyć
przezwładcówimożnychtegoświatarozważanyzeszczególnąuwagą.
Wbrewtemu,cosięmuczęstoimputuje,niesądzę,bygłostenwybrzmiał
następująco:sprawiedliwośćoznaczawypełnieniepostulatu„dlakażdegopo
równo”czyanalogontego,cojawisięjakonaturalneioczywiste.Oznacza
onabowiemraczejkonsekwentnetrwanieprzynieoczywistychwyborach.
Sokratespozostałwiernyzasadzieniepopełnianianiesprawiedliwości,był
jednakświadom,żeniewieluzdołaprzyniejwytrwać.Wpraktycezakaz
adikeinskutkowaćmusiałgotowościądoadikeisthai,przyjmowanianasie-
biekrzywdy,bylebyjejnieuczynićdrugiemu.Bywająsytuacje,kiedyjeden
będziezwycięzcą,adrugiposzkodowanyminiemamożliwościkompromi-
sowegopogodzeniainteresów,bo,odwołującsiędotrywialnejmetafory-
wolnemiejscewprzedzialejestjedno,trasadługa,awszyscypodróżujący
strudzeni(możnawyobrazićsobiebardziejtraumatyczneokolicznościprze-
jażdżki,wprzypadkuktórychrozstrzygnięciaokazująsiędramatyczneiro-
