Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
OdTowarzystwaKooperatystówdoZwiązkuSpółdzielniSpożywcówRP
ibraterstwo,tępiącnadawnysposóbnowegobuntownikareakcją,stawia-
mytworzenie„świataprzyszłości”jakozadaniedzisiejsze,aktualne,wolne,
zadanieludzi„dobrejwoli”.Wtympojmowaniużyciajakowolnegoaktu
braterstwaludzizawierasięcałaistotakooperatyzmu17.
Autorpowyższychsłówbyłraczejpatronemideowymrozwijającej
sięspółdzielczościspożywcówniżpraktykiem—jejrealnymiorgani-
zatoramiwpierwszychlatachbyliprzedewszystkimWojciechowski
iMielczarski(jakpisałprzyszłyprezydentniepodległejRzeczypospoli-
tejweWspomnieniach,„Abramowskibyłbardzoniezaradnywżyciu
codziennyminieobliczalnywswoichpomysłachorganizacyjnych”1;).
Jednakwpływtegofilozofaipsychologanasposóbmyśleniatwór-
cówpolskiejspółdzielczościjestniedoprzecenienia.Śmiałonakreślona
idearzeczypospolitejspółdzielczejmogłasięwydawaćutopijna,lecz
jednocześnie,przezswojąkonkretyzacjęwprostejzasadziedziałania
stowarzyszeniakonsumentów,wyznaczałapraktycznyhoryzontdziała-
nia.Wzamieszczonymwtomie2artykulezokazjidwudziestejrocznicy
śmierciAbramowskiegoTadeuszJanczyknazwałgo„wielkimuczo-
nym,lecziwielkimuczącym”19.
StanisławWojciechowskipochodziłzniezamożnejrodzinyszla-
checkiejzKalisza,szczycącejsiębardzostarymrodowodem.„Gdy
przeglądającdokumenty,pozostałepoojcu,pyszniłemsię,żenasze
szlachectwowywodzisięzXVwiekuimiałbymprawostaćprzy
królupolskimwczapce,matkamonitowałamnie:«Lepiejzabierzsię
dosprzątaniapokoju,koronazgłowyciprzeztoniespadnie»”—
pisał,wspominająclatamłodości20.Wczasiestudiówzpowodunie-
legalnejdziałalnościpolitycznej(od1891r.działałwZjednoczeniu
Robotniczym)równieżznalazłsięnaemigracji.Przebywałnajpierw
wSzwajcarii,potemwParyżu,gdziezająłsięzecerstwem,którestało
sięjegoźródłemutrzymania.W1892rokubrałudziałwtzw.zjeź-
dzieparyskim,naktórympowstałZwiązekZagranicznySocjalistów
PolskichnaemigracjiorazPolskaPartiaSocjalistycznawkraju.Od
17EdwadAbramowski,Ideespołecznekooperatyzmu,w:tenże,Braterstwo,solidar-
ność,współdziałanie…,s.53.
1;StanisławWojciechowski,Mojewspomnienia.Tom1,Książnica-Atlas,Lwów-
-Warszawa1938,s.46.
19TadeuszJanczyk,Realizowanautopia(wdwudziestąrocznicęśmierciEdwarda
20StanisławWojciechowski,Mojewspomnienia…,s.42.
