Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Zaploty—zamiastwstępu
tropyuznaćmożnazanieistotneflekscentryzmy”stylistyczneau-
tora,towpozostałychprzypadkachflpracametafory”wydajesię
działaniemnadwyrazznaczącym.
Dlaprzykładu:wcentralnejczęściswegoklasycznegoeseju
(Tradycjaitalentindywidualny)z1919rokuodchyliEliotregularną
trajektorięmyślowegowywoduwstronęalchemicznejarabeski.
Przemodelujetonrównoprowadzonejstylistycznejlinii,bysko-
rzystaćskwapliwiezflpewnejsugestywnejanalogii”:
Pozostajenamjeszczeokreślićbliżejtenprocesdepersonalizacji
ijegostosunekdotradycjonalizmu.Przeztędepersonalizację
artystysztukazbliżasięponiekąddonauki.Zapraszamwas
przetodoprześledzeniauważnie,jakopewnejsugestywnej
analogii,procesu,jakizachodziwtedy,gdyskrawekgładko
wypolerowanejplatynywprowadzisiędokomorynapełnionej
tlenemorazdwutlenkiemsiarki31.
Obrazalembikowejretortypseudonimujeprawdziwąnaturę
dziełasztuki:musionozostać—wedleEliota—flwytrawione”
zwszelkichelementówemotywnychiosiągnąćczystyartystyczny
stan:fl»wygaszenia«rozpłomienionejosobowości”32.Razrozpisa-
ny,chemicznywzórrachowanyjestwduchuinżynieryjnejpedan-
terii:
Narzucasięanalogiazkatalizatorem.Kiedydwawyżejwymie-
nionegazyzmieszająsięwobecnościpasemkaplatyny,two-
rząkwassiarkowy.Związektennastępujetylkowobecności
platyny;jednakżenowopowstałykwassiarkowyniezawiera
anitrochęplatynyisamaplatynaprzytymjestnienaruszo-
na,pozostajebierna,obojętnainiezmieniona.Umysłpoetyjest
skrawkiemplatyny.Możeczęściowoalbowyłącznieoddzia-
ływaćnaprzeżyciapodmiotuludzkiego,leczimdoskonalszy
artysta,tymściślejoddzielasięwnimczłowiekcierpiącyod
umysłutwórczegoitymdoskonalejmyślprzetrawiaiprzerabia
wzruszenia,któresłużąjejzatworzywo33.
nichfljakgipsmłotkiem”.Por.T.W.Adorno:Otradycjiś,s.49.
31T.S.Eliot:Tradycjaitalentindywidualny.Przeł.H.Pręczkowska.W:
T.S.Eliot:Szkiceliterackie.Redakcja,wybór,przedmowaiprzypisyW.Chwa-
lewik.Warszawa1963,s.6.
32M.P.Markowski:Płomieńznikąd.W:Idem:Nieobliczalne.Eseje.Kraków
2007,s.111.
33T.S.Eliot:Tradycjaitalentś,s.7.
