Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
otym,żejestonostaleobecneiistotne.Koncepcjatłazawszeobecnegostałasię
podstawądlarozróżnieniamilczeniatranscendentnego,identyfikowanegowpewnych
swoichzakresachzcisząitym,coniewyrażalne,odmilczeniaznaczącego,
wymownego,dającegosięprzełożyćnajęzyk[8].
Idalej:
Użyciejęzykajest[…]nietylkorealizacjąmożliwości,jakiedająregułyjęzyka,lecz
stałym,wykorzystywanymprzezmówiącegonakażdejpłaszczyźniekomunikacyjnej,
włączaniem„efektutła”–regułodwołującychsiędomilczenia,którealbo
sąkoniecznościąkomunikacyjną(językowąlubsytuacyjną),albopewnądodatkową
możliwościąwykorzystywanązpowodustałejobecnościmilczeniawjęzyku[9].
Potymteoretycznymwprowadzeniuzajmiemysięteraz–zgodniezkoncepcjątego
podręcznika–kwestiąfunkcjonowaniamilczeniawprzestrzenispołecznej.Interesujenas
tuprzedewszystkimmilczeniejakoprzedmiotindywidualnegoizbiorowegopostrzegania
iodbioruwkomunikacji.Wartoprzyjrzećsię,jakludziewpraktycewykorzystują
milczenieznaczące,jakiemunadająsensy,jakjeodczytują,jaksięobjawiastosunek
grupy(wspólnoty)ludzkiejdomówieniainiemówienia,wreszcie,jaksięwartościuje
milczenie,równieżnatleczyteżwopozycjidomówienia.Śledząctewłaściwości
milczeniaznaczącego,postaramysięprzywołaćtakieużyciasłów:
mowa
,
mówienie
,
milczenie
(oraztworzonychodnichformpochodnychirozmaitychzwiązków
wyrazowych),którewskazująnaspołeczneichpojmowanieorazpraktyczneznich
korzystanie.
Milczenieimówieniesąnam,ludziom,danejakosposobyzachowańegzystencjalnych
orazśrodkiwyrażaniamyśliiemocji.Wciągużyciakażdyznasconajmniejdwukrotnie
madoczynieniazmilczeniemtranscendentnym:wchwilinarodziniwchwiliśmierci.
Dobytuziemskiegowyłaniamysięzmilczenia.Wprawdziemomentprzyjścianaświat
zazwyczajobwieszczamykrzykiem,alepotemprzezpewienczaszapadamy
w
niemotę
,jesteśmy
niemowlętami
,czyliistotami
niemówiącymi
.Zanimopanujemy
umiejętnośćmówienia,korzystamyzograniczonegokodudźwiękowegoniewerbalnego
(pierwszypourodzeniukrzyk,następniepłacz,gaworzenie,którejestprzygotowaniem
doartykulacjidźwiękówmowy),który–wspartyelementamispontanicznegolub
naśladowanegokoduruchowegoimimicznego–pozwalanamkomunikowaćsię
zotoczeniemjeszczewwiekuniemowlęcym.Namarginesieregularnegorozwoju
człowiekaznanesąprzypadkidzieciniemówiącychdłużejniżtoprzewidująnormy
rozwojowe(nawetdokilkulat),chociażpozatymdziecitesądoskonalerozwinięte,
akomunikująsięzotoczeniemzapomocąwzroku,gestów,ruchu,mimiki.Jest
tospecyficznaformawykorzystywaniakomunikacyjnychmożliwościmilczenia.Odrębną
kwestię–tutajnierozwijaną–stanowisytuacjaosóbgłuchychiźlesłyszących.
Drugiezetknięciesięzmilczeniemtranscendentnymnastępujenieuchronniewtedy,
gdyodchodzimyztegoświataiwracamydostrefymilczenia.
Całepozostałeżycieczłowieka,zawartemiędzytymidwomapunktaminaosijego
ciągu,upływawplaniemilczeniaznaczącego,wrozmaitychjegoformach–jako
równoległejdomówieniastronykomunikacjispołecznej.Najpierwuczymysięmówić
irównocześniestosowaćpauzyiprzedłużającesięmilczenie,naturalniewpisane
wstrumieńartykulacyjny.Następniezaczynamyrozumiećsensyiznaczeniamilczenia
intencjonalnegoisytuacyjnego.Wreszcieuczymysiękorzystaćzmilczeniajako
niewerbalnego,aleznaczącegoskładnikakomunikacjispołecznej.Jużwiemy,żemoże
onosłużyćdo:pytania,zaprzeczania,obiecywania,wyrażaniaoburzenia,ostrzegania,
pogardzania,grożenia,znieważania,rozkazywania,protestowania,buntowaniasię,
zachowaniatajemnicy,wstydzeniasię,celowegotaktycznegopostępowania,
okazywania:bezradności,nieśmiałości,strachu,znużenia,brakuzainteresowania,braku
energiiżyciowej[10]itd.Wewszystkichtychsytuacjachposługujemysięmilczeniem
–bądźjakojednostki,bądźjakogrupa(wspólnota)ludzi.
Zapomocąmilczeniarealizujemywieleinterakcjiocharakterzerytualnym,
