Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
XXXI
Liczbapojedyncza
pisz-ąc-y
pisz-ąc-a
pisz-ąc-e
słysz-ąc-y
wiedz-ąc-y
słysz-ąc-a
wiedz-ąc-a
słysz-ąc-e
wiedz-ąc-e
pisz-ą
słysz-ą
wiedz-ą
Zarysgramatykipolskiej
Liczbamnoga
pisz-ąc-y
pisz-ąc-e
słysz-ąc-y
słysz-ąc-e
wiedz-ąc-y
wiedz-ąc-e
Takutworzoneimiesłowyodmieniająsięprzezrodzaje,liczbyiprzypadkiwedług
wzorówodmianyprzymiotników(zob.wyżej).
Imiesłowyprzymiotnikowebiernetworzysięodniektórychczasownikówdoko-
nanychlubniedokonanychprzezdodaniedotematuwystępującegow3.os.l.mn.przy-
rostków-tlub-n/-onikońcówkifleksyjnejzależnejodrodzajuiliczby.Przyrostek-on
występujewtedy,gdytematpowstałypoodcięciucząstki-lijestzakończonynaspółgło-
skę,a-n,kiedykończysięnasamogłoskę.Wformiemęskoosobowejprzyrostek-onpod-
legawymianiesamogłoskowejdopostaci-en,aprzyrostek-twymianiespółgłoskowej
do-c.Otoprzykłady,którepodajemywkolejnościjakwyżej:
Liczbapojedyncza
pisa-li
zapisa-li
broni-li
bi-li
zabi-li
pisa-n-y
zapisa-n-y
broni-on-y
bi-t-y
zabi-t-y
pisa-n-a
zapisa-n-a
broni-on-a
bi-t-a
zabi-t-a
pisa-n-e
zapisa-n-e
broni-on-e
bi-t-e
zabi-t-e
Liczbamnoga
pisa-n-i
pisa-n-e
zapisa-n-i
zapisa-n-e
broni-en-i
broni-on-e
bi-c-i
bi-t-e
zabi-c-i
zabi-t-e
Imiesłowybiernetworząsiętylkoodczasownikówprzechodnich,którewzdaniach
tworząkonstrukcje:podmiot–orzeczenie–dopełnieniebliższe(wbierniku,czasem
wdopełniaczu).Takiezdaniamogąbyćprzekształcanedopostacistronybiernej(zob.
wyżej)przyzamianiemiejscamipodmiotuidopełnienia.Nietworzysiętychimiesłowów
odczasowników,któremajątylkostronęzwrotną,np.wspinaćsię,orazodtakich,które
sąużywanetylkowstronieczynnej,np.spać,kwitnąć,marzyćo
Imiesłowyprzysłówkowewspółczesnetworzysiętylkoodczasownikówniedo-
konanychwsposóbanalogicznydotworzeniaimiesłowówprzymiotnikowychczynnych
(czyliteżodtematuczasownikaużywanegow3.os.l.poj.czasuteraźniejszegoiprzy-
rostka-c),jednakbezdodawaniakońcówkizależnejodliczbyirodzaju.Imiesłowyprzy-
słówkowesąbowiem–podobniejakprzysłówki–nieodmienne.Niepodlegająteżstop-
niowaniu.Otoprzykładytakichimiesłowów:
pisz-ą
słysz-ą
wiedz-ą
widz-ą
pisz-ąc
słysz-ąc
wiedz-ąc
widz-ąc
Imiesłowyprzysłówkoweuprzednietworzysiętylkoodczasownikówdokona-
nychwsposóbanalogicznydotworzeniaimiesłowówprzymiotnikowychbiernych(czyli
teżodtematuczasownikaużywanegow3.os.l.poj.czasuprzeszłego).Dotematówza-
kończonychnasamogłoskędodajesięprzyrostek-wszy,adotematówzakończonychna
spółgłoskę-łszy.Takżeiteimiesłowysąnieodmienne,apozatymcorazrzadziejużywa-
neprzezPolaków,zwłaszczawodmianiepotocznej.Otoprzykładytakichimiesłowów:
napisa-ł
usłysza-ł
zobaczy-ł
ukrad-ł
przywióz-ł
podniós-ł
napisa-wszy
usłysza-wszy
zobaczy-wszy
ukrad-łszy
przywióz-łszy
podniós-łszy
