Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
Cieszyńskiego)orazczłonkowiekonkretnejwspólnoty(lubwieluwspólnot).
Jesttorównieżpróbaopisusytuacji,wktórejróżneukładykultury1pośredniczą
orazwzajemniesięuzupełniają(bądźkonkurujązesobą)wprocesieprzekazywa-
niawiedzy,obrazów,reprezentacjiczywyobrażeńoprzeszłościregionu.Wszyst-
kietezagadnieniarozpatrywanesąwkontekścierealiówŚląskaCieszyńskiego
ujmowanegojakospołeczno-kulturowaprzestrzeńpogranicza,wobrębiektórej
krzyżująsięimanifestująswojąobecnośćrozmaite,nierazkonkurującezesobą
tożsamościzbiorowe,zaktórymistojąodmiennenarracjenatematprzeszłości
orazsposobyjejinterpretowaniainadawaniajejznaczeń.
Namateriałźródłowywykorzystywanyprzezautorapracyskładająsiędane
pochodzącezobserwacjidziałańwprzestrzenispołecznejipublicznejskon-
centrowanychnadokumentowaniu,upamiętnianiuipopularyzowaniuwiedzy
natematprzeszłościoraztradycji,wypowiedziosóbpodejmującychtedziała-
niaindywidualnielubwramachorganizacjiregionalnych(uzyskanenadrodze
przeprowadzonychprzezautorawywiadów),atakżezopracowań,fotografii
iprzedmiotówmaterialnychbędącychjednocześnieświadectwemiobiektem
tychdziałań.Należyzaznaczyć,żeprzywołanedziałaniaiwypowiedziwzdecy-
dowanejwiększościprezentująpolskąperspektywę.
Pracaskładasięzkilkuczęści,któremożnatraktowaćjakosamodzielnecałości
oscylującewokółtematykiwpływuprzeszłościitradycjinawspółczesnośćŚlą-
skaCieszyńskiegoijegomieszkańców.Łączyjepostrzeganieczasuminionego
(ijegoreprezentacji)jakotworzywanarracjisłużącejbudowaniuipodtrzymywa-
niukulturowejtożsamościmieszkańcówŚląskaCieszyńskiegoorazwyznaczaniu
1Zasadniczowsocjologiirozróżniasiętrzyukładykultury,wktórychdokonujesięprzekazutreści
kulturowych:pierwotny,zinstytucjonalizowanyorazśrodkówmasowejkomunikacji.Pierwszakate-
goriaodnosisiędoosobistych,bezpośrednichrelacjispołecznychrozgrywającychsięm.in.wobrębie
gruprodzinnych,sąsiedzkich,koleżeńskichitd.Układtencharakteryzujesięm.in.spontanicznością,
przechodniościąrólnadawcyiodbiorcyposiadającychpodobnekompetencjekulturowe.Układzinsty-
tucjonalizowany,któryjestsprofesjonalizowany,równieżcharakteryzujesięrelacjąbezpośrednią,jed-
naknadawcaiodbiorcawystępująwsformalizowanychrolach–pierwszyznichjestpewnegorodzaju
ekspertem.Jakoprzykładmożesłużyćrelacjaprzewodnik–turystawmuzeum,nauczyciel–uczeń
czyprelegent–audytorium.Układtrzecijestzapośredniczonyprzezśrodkimasowejkomunikacji,
gdziesprzężeniezwrotnemiędzynadawcąiodbiorcąjestznacznieograniczonebądźopóźnione–
przykłademmożebyćprzekaztreścizapośrednictwemradia,telewizjiczyprasy(A.Kłoskowska:
Socjologiakultury.Warszawa1983,s.330–370).Wartowtymmiejscuzwrócićuwagęnainternet,który
wokresiekształtowaniasiękoncepcjitrzechukładówkulturyniebyłtakpowszechniedostępnyjak
obecnie.Wwielkimskróciemożnapowiedzieć,żetomediumwydajesięprzejawiaćwielecechwspól-
nychztrzecimtypemukładukultury,alejednocześniestwarzajegoużytkownikommożliwość,obok
docieraniadogotowychtreścikultury,tworzeniaswoichwłasnychtreści,atakżewymianyinformacji,
czegoprzykłademmogąbyćforadyskusyjne,portalespołecznościowe,blogiczyspołecznietworzone
zasobywiedzy(np.Wikipedia).ZdaniemBogusławaSułkowskiegomożnawręczmówićokolejnym
układziekultury,jakimjestflkulturastowarzyszeńiwolontariatu”,którajestczymśpośrednimmiędzy
układempierwotnymazinstytucjonalizowanym(B.Sułkowski:flSpołeczneramykultury”czterdzieścilat
później.Pięćmodelikomunikacjikulturowej.flKulturaiSpołeczeństwo”2011,nr2–3,s.5–33).
10
