Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WitoldBrzeziński
badańbądźwtychżebadaniachpowinnybyćuwzględnione.Pierwszaznichto
zagadnienieobecnościwpraktycespołecznejporwaniapannyszlacheckiejzajej
zgodąjakośrodkaprowadzącegodozawarciazniąmałżeństwa,któremubyli
przeciwniiniewyrażalinaniezgodyjejrodzicebądźinniopiekunowie.Jakdotąd
większąuwagę,conieoznacza,żedużą,zyskałoonowśródbadaczyodnośnie
dookresustaropolskiego,przedewszystkimXVIIwieku33.Porywanopanny
jednaktakżewewcześniejszychstuleciach,wodniesieniudoktórychpraktykata
powinnabyćtakżepoddanabadaniom.Wyrażonedotądnagrunciehistoriografii
przekonaniebrzmi,żewieleodnotowanychdlategookresunwypadkówporwania
tonicinnego,jakzawarciemałżeństwabezzgodyrodzicówwzględniekrewnych
kobiety”34.Pozostajejednakpytaniechociażbyoskalętegozjawiska,zwłaszcza
wkontekściewydaniapodkoniecXVwiekudwóchnowychkonstytucji
oporwaniach.Czyichwydaniebyłonastępstwemnasileniasięporwańkobiet
wtymokresie,czemuprawodawcachciałprzeciwdziałać,uchwalającponownie
obecnejużwprawieprzepisy?Czymożenależałobyjerozpatrywaćwkontekście
dążeniadozwiększeniakontrolinadzamążpójściemkobietprzezichkrewnych?
Zauważmy,żeoilewielkopolskizwódstatutówKazimierzaWielkiegokwestię
zgodynaporwanieiwynikającestądpozbawieniemajątkurodzinnegorozpatrywał
wodniesieniujedyniedopanien,towpóźniejszychregulacjachwymienianajest
jużogólniekobieta(foemina),aregulacjezlattrzydziestychXVIwiekuwprost
wymieniająpannę,mężatkęiwdowę(nvirgoseumulierviduaautconiugata”)jako
te,którym,oilezostanąporwanezaichzgodą,groziutrataprawdodziedzicznego
majątkurodzinnego.Oileporwaniemężatkibyłobysposobemopuszczeniaprzez
niąmężaipołączeniasięzukochanym,towprzypadkupanieniwdówmiało
onoumożliwićichwyjściezamążzamężczyznę,naktóregoniezgadzałasięich
rodzina,która-jakwidać-nietylkorościłasobieprawowyborumężaiwydania
zamążkrewniaczekpozostającychwstaniepanieńskim,aleipragnęłakontroli
nadpowtórnymizwiązkamitakżetych,którebyłyjużwdowami35.Wartotutakże
33
Zob.:E.Bezzubik,Raptwokresiestaropolskim,nStudiaPodlaskie”,T.9:1999,s.65-72;P.Klint,Spra-
wyoraptwksięgachgrodzkichwielkopolskichwXVIIwieku,nGenealogia.StudiaiMateriałyHistoryczne”,
T.18:2006,s.7-26;M.Malinowska,PorwaniajakostrategiematrymonialnewXVII-wiecznejPolsceiFrancji,
[w:]RodzinaigospodarstwodomowenaziemiachpolskichwXV-XXwieku.Strukturydemograficzne,społeczne
igospodarcze,red.C.Kuklo,Warszawa2008,s.75-90.
34
TakB.Lesiński,op.cit.,s.160.
35
Wartotuwskazać,żeówczesnenormyprawnegwarantowałyswobodęprzyzawieraniumałżeństwawdowie,
któranmaritumaccipiatiuxtasuamvoluntatem”.TakstanowiłystatutyKazimierzaWielkiego:polskiestatuty
ziemskiewredakcjinajstarszychdruków(Syntagmata),oprac.L.ŁysiakiS.Roman,Wrocław-Kraków1958,
s.100,art.103.Chociażźródłainformująrównieżoprzypadkach,kiedykrewnirościlisobieprawodowyboru
mężadlawdów,zob.:A.Szymczakowa,SzlachtasieradzkawXVwieku.Magnificietgenerosi,Łódź1998,s.375
orazeadem,SkandalwrodzinieOrchowskich,czylimezalianspopolsku,[w:]Veritatiserviens.Księgapamiąt-
kowaOjcuProfesorowiJanuszowiZbudniewkowiOP,red.J.Dzięgielewskiiin.,Warszawa2009,s.715-728.
48
