Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Mężczyźni
23
1
1
Mężczyźni
RefleksjęnadczasemwolnymnależyzacząćodArystotelesa.Byłtojedyny
autor,któryumieściłszerszerozważanianadscholewkontekścieSparty1.
Twierdziłon,żeżyciekażdegoczłowiekamożnapodzielićnadwaokresy:
npraca”(ascholia)przyrównywanadowojnyinczaswolny”(schole)–odpo-
wiednikpokoju.Itakjakpokójjestcelemwojny,takkorzystaniezczasu
wolnegopowinnostanowićcelpracy.TymczasemwSparciemiałobyćna
odwrót:Spartaniewczasiepokojuprzygotowywalisiędowojny,aczaswolny
poświęcalinapracę.Wniosekztakiegopostawieniasprawyjestparadoksalny:
Spartanieżylitak,jakbycałyczasbylinawojnie,wzwiązkuztymniemalstale
pracowali.WedleArystotelesamiałotofatalneskutkidlapaństwa.Nastawie-
niewszystkichprawnnapodbójiwojnę”(prostokrateinkaiprospolemon)
sprawiałobowiem,żeobywatelepotrafiliwyłączniewalczyćipracować,ale
niewiedzieli,jakżyćwpokojuioddawaćsięschole.PókiSpartaniedążylido
uzyskaniaprzewaginaPeloponezie,apóźniejwHelladzieibylizmuszeni
doprowadzeniawojen,awięcichżycieprzebiegałopodznakiemascholia,
ichpaństwomiałosiędobrze.Późniejjednak,gdyzdobylihegemonię(jaksię
domyślamypowojniepeloponeskiejw404r.p.n.e.),aobowiązektoczenia
wojenniedeterminowałsposobużycia(diaita)wtakimjakdawniejstopniu,
oddalisięschole.OdtądSpartaniemieliznaczniewięcejczasuwolnego.To,
jakgospędzali,zaczęłoistotniewpływaćnaichżycieilosypaństwa.Ajakoże
nprawodawca”nienauczyłich,jakkorzystaćzczasuwolnego,przepadli.Upa-
dekSpartybyłzatemściślezwiązanyztym,jakSpartaniespędzaliczaswolny.
1Arist.Pol.1333A–1334A.
