Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
Prawowyborcze
Podziałnapowiatyiokręgigminneorazwyznaczeniemiejscobradsejmi-
kówizgromadzeńgminnychzostałydokonanewosobnymstatucieorganicz-
nymwmarcu1816roku.Okręgówgminnychobejmującychjednomiastolub
jegoczęśćbyłopiętnaście.ByłytomianowicieokręgiośmiucyrkułówWarszawy,
dwóchcyrkułówKaliszaorazmiast:Sandomierza,Radomia,Piotrkowa,Lublina
iPłocka.Takienmiejskie”zgromadzeniagminneodbywałysięwpięciuwoje-
wództwach,niebyłoichnatomiastwwojewództwachkrakowskim,podlaskim
iaugustowskim.Spośródpozostałychtrzydziestusześciuokręgówgminnych
dziewięćobejmowałotrzypowiaty,dwadzieściatrzy–dwapowiaty,acztery
okręgi(sochaczewski,sejneński,kalwaryjskiimariampolski)pokrywałysięzjed-
nympowiatem
14
.Powiaty,inaczejniżwczasachKsięstwaWarszawskiego,były
wyłącznieokręgamiwyborczymi;podziaładministracyjnyopierałsięnaobwo-
dach,wktórychskładwchodziłoodjednegodotrzechpowiatów
15
.
Namocypostanowienianamiestnikaz15maja1816rokusejmikiizgro-
madzeniagminnepodzielonezostałynatrzynzmiany”,wzwiązkuzwymianą
jednejtrzeciejskładuizbyposelskiejcodwalata.Kolejnośćtychzmianmiałabyć
ustalonanapierwszymsejmiewdrodzelosowania.Zkoleibymócrealizować
postanowieniastatutuorganicznego,żezgromadzeniawyborczewsąsiadujących
powiatachiokręgachgminnychniepowinnysięodbywaćtegosamegodnia,
każdazmianazostałapodzielonanadwanwezwania”–zgromadzeniawyborcze
należącedopierwszegowezwaniamiałysięzbieraćparędniwcześniejprzedtymi
należącymidodrugiegowezwania
16
.
Wedługstatutuorganicznegooreprezentacjinarodowej,nazgromadzeniach
gminnychisejmikachprzewodniczyćmielimarszałkowienominowaniprzez
królabądźprzeznamiestnika.Jeżelimianowanymarszałekniemógłprzybyćna
obrady,miałzostaćzastąpionyprzezosobęwyznaczonąprzeznamiestnika.Mar-
szałkowiezostaliwyposażeniwszerokieprerogatywy.nDomarszałkównależy
policjasejmikówizgromadzeńgminnych.Żadnainnawładzatrudnićsięniąnie
może,akażdawezwaniomichwtejmierzezadośćczynićpowinna”.Marszałek
miałutrzymaćnporządek,spokojnośćizgodę”podczasobrad.Jeżeliokazałoby
siętoniemożliwe,powinienbyłrozwiązaćzgromadzenieizawiadomićmiejscowe
władzeadministracyjneoprzyczynach.Nieporządeknazgromadzeniumiałbyć
14
nDziennikPraw”t.1,s.363-364.Dec
yzjęoustanowieniupodziałunapowiatyiokręgi
gminnewformiestatutuorganicznegopowzięto,podyskusji,naposiedzeniuRadyStanu10I1816.
Równocześnieuchwalono,żepodziaładministracyjnynawojewództwaiobwodymożebyćwprowa-
dzonyzwykłympostanowieniemnamiestnika(protokółposiedzeniaRadyStanu10I1816,AGAD
RS414,s.29-31).
15
W.Trzebiński,A.Borkiewicz,PodziałyadministracyjneKrólestwaPolskiegowokresie
1815-1918r.(Zaryshistoryczny),nDokumentacjaGeograficzna”1956,z.4,s.10-13.
16
nDziennikPraw”t.1,s.397-400.Losowanienzmian”odbyłosięwostatnimdniuobradsej-
muw1818roku(Diariuszsejmuł,t.3,s.68-72).
