Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
Prawowyborcze
Szczegółowekwestiezwiązanezksięgamiobywatelskimiuregulowanezosta-
łyaktemprawnymniższegorzędu.7maja1816rokunamiestnikpodpisałposta-
nowienieosposobiesporządzaniaksiągobywatelskich.Radywojewódzkie,ukła-
dającksięgi,miałysięoprzećnalistachwyborcówprzygotowanychprzezwładze
administracyjne,księgachobywatelskichzczasówKsięstwaWarszawskiegooraz
listachrękodzielników,kupców,nobywateliznakomitychztalentówiprzysług”,
duchownychiurzędnikówedukacyjnychdostarczonychprzezkomisjerządowe
oświeceniaisprawwewnętrznych.Prawozapisaniadoksięgiobywatelskiejmia-
łyteżindywidualneosobyprzez30dniodotwarciaposiedzeniarady.Wciągu
dalszych30dnimożnabyłozłożyćzażaleniedorady,awprzypadkuniezado-
woleniazjejodpowiedziprzysługiwałoobywatelowiodwołaniedosenatu.Osta-
tecznegozatwierdzeniaksiągdokonywałsenat.Naprzyszłośćpostanawiano,że
zapisywaćsiędoksiągobywatelskichbędziemożnabądźprzezwójtaczyburmi-
strza,bądźzwracającsięosobiściedoradywojewódzkiej.Właścicieleposiadłości
wróżnychpowiatachlubokręgachgminnychmoglizarejestrowaćsiętylkowjed-
nymznich
9
.
Natomiaststatutorganicznyosenaciepodpisanyprzezcesarza19listopada
1816rokuokreślałtrybweryfikacjiksiągobywatelskichprzezsenat.Skargiprze-
ciwdecyzjomradwojewódzkichoumieszczeniuposzczególnychosóbwksiędze
miałybyćkierowanebezpośredniodosenatu.Skarżącymógłosobiścieprzedsta-
wićswojąsprawęnaposiedzeniuizby;mógłteżzażądaćwyłączenianiektórych
członkówsenatuzrozpatrywaniaswojejsprawy(analogiczniedopostępowania
wsądzie).Senatmógłodłożyćdecyzjęwtejsprawie,aletylkonajedenrok
10
.
Pewnekwestiezwiązanezprawamiwyborczymiunormowanezostaływin-
nychaktachprawnych.Pierwszymznichbyłopostanowienienamiestnika
oorganizacjiradwojewódzkich.Zostałoonopodpisane15maja1816roku,ale
ogłoszonedopierowpaździernikuroku1817,tużprzedzwołaniemzgromadzeń
wyborczych
11
.
Dyskusjanadtymprojektembyłabardzoburzliwa,doszłodoostregokonflik-
tumiędzynamiestnikiemJózefemZajączkiemawiększościąRadyStanu.Spór
dotyczyłgłówniekontrolowaniaadministracjiprzezrady
12
.Namiestnikpróbował
równieżprzeforsowaćwymyślonyprzezsiebiesposóbpowoływaniarad.Propo-
9
nDziennikPraw”t.1,s.373-381.
10
Statutorganicznyosenacie,nDziennikPraw”t.2,s.280-282(art.28-34).
11
Postanowienienamiestnikaoorganizacjiradwojewódzkich,nDziennikPraw”t.4,s.18
(art.3).Ciekawe,żewczasiedyskusjinadprojektemtegopostanowieniawRadzieStanuzakwe-
stionowanojegoart.2,stwierdzający,żeradcybędąwybieranicodwalata,proponujączwrócenie
siędocesarzaowyjaśnienie,jakczęstomająsięzbieraćsejmiki.Radaprzyjęłajednakinterpretację
Mostowskiegoopartąnaart.87konstytucji,npodługktóregogdysejmnajdalejcolatdwaprzypadać
będzie,stądwynika,żezgromadzeniawyborczeczylisejmikowewtymżeperiodzieprzypadaćmuszą”
(protokółposiedzeniaRadyStanu23II1816,AGADRS414,s.146).
12
RaportZajączka12/24II1816,RGIAf.1254,inw.1,sygn.277,k.21-21v.
