Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
1.Negatywnestylepoznawcze
poznawczo-behawioralnychwpsychopatologiisprawiłjednak,żejegodefnicja
znaczniewykraczapozaramyteoriiBecka.Wartoprzyjrzećsięwkolejnychroz-
działach,jakrozwijałasiętakoncepcjaorazjakieelementywchodząwskładtak
zdefniowanegostylumyślenia.
1.1.Rozwójteoriinegatywnychstylówpoznawczych
Zainteresowaniewpływemprocesówmyślenianafunkcjonowanieczłowie-
kasięgakoncepcjineobehawioralnych,awszczególnościteoriiumiejscowienia
kontroli.Zdaniemjejtwórcy,JulianaRottera,ogromnywpływnazachowaniema
„zgeneralizowanepoczucie,występującewwiększościsytuacji,któreodnosisiędo
tegoczyjednostkaposiada,bądźteżnie,wpływnato,cojejsięprzytrafa”(Battle,
Rotter,1963,s.482).Jeślidanaosobauważa,żeniemawpływunaefektyswoich
działań,wykształcastylmyślenianazywanyzewnętrznymumiejscowieniemkon-
troli.Takistylpoznawczy„sprzyjapowstawaniuróżnychformpatologii–bierności,
zależności,brakutolerancjinawieloznaczności.Ludzieniemająwtedyzaufaniado
siebie,sąniepewni,silniejprzeżywajązagrożenia”(Sęk,2005,s.111).
Wewnętrzneprzekonanieowpływienauzyskiwaniewzmocnieńbardzomoc-
nozostałozaakcentowanewteoriiwyuczonejbezradnościMartinaSeligmana.
Wyuczonabezradnośćto„stancharakteryzującysięoczekiwaniemnaprzykre
wydarzeniaiprzekonaniem,żeniemożnazrobićnic,byimzapobiec.Prowadzi
dowykształceniapostawybiernej,defcytówpoznawczychiinnychsymptomów
przypominającychdepresję”(Seligmaniin.,2003,s.763).Gdypoprzeznieroz-
wiązywalnezadaniewarunkowanobezradność,grupaosóbzdrowychidepresyj-
nychidentycznieoceniałamożliwośćrozwiązaniakolejnegozadaniawdrugiej
fazieeksperymentu(por.rys.1.).Natomiast,gdywpierwszejfazienieinduko-
wanowyuczonejbezradności,osobydepresyjneistotniegorzejoceniałyswoje
możliwościniżosobyzdrowe(Miller,Seligman,1975).
Teoriawyuczonejbezradnościwswojejpierwotnejformiebłędniezakładała,
żeniekontrolowanewydarzeniaprowadządosymptomówdepresyjnych,ponie-
ważwielewydarzeńżyciowychmatakicharakter.Niemożnabyłorównieżwy-
tłumaczyć,dlaczegowtrakciedepresjipojawiasięobniżonepoczuciewłasnej
wartości,skoroporażkisąniezależneodtego,cozrobiosobabadana.Jejprze-
kształceniewatrybucyjnymodelbezradnościsprawiło,żeowieleprecyzyjniej
możnaprzewidzieć,kiedyiwjakiejsytuacjijednostkazareagujesymptomami
depresji(Abramsoniin.,1978).Jeślibowiemdanaosobadoświadczanieprzy-
jemnejsytuacjiimapoczucie,żeniemożeniczrobić,abyjejuniknąć,nieozna-
czatojeszcze,żezareagujepoczuciembeznadziejności,czylizgeneralizowanym
przekonaniem,żeobecne,jakiprzyszłedziałanianiezmieniąfatalnegostanu,
wjakimsięznajduje(Seligmaniin.,2003).Reakcjauzależnionajestodatrybucji
przyczynokreślonejsytuacji(por.tabela1.).Atrybucjawewnętrznaoznacza,że
winęzazaistniałąsytuacjęosobabierzenasiebie.Ponadtomaonawrażenie,
żeinniporadzilibysobiezdanąsytuacjąowielelepiej.Sytuacjaodwrotnama
miejsce,gdyprzyczynyzlokalizowanesąnazewnątrz.Wówczaszaswojepoło-
żenieobwiniasięinnychlubuznajesię,żewtakiejsytuacjiinnirównieżniedaliby
