Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RelacjepaństwoKościółwUSA
23
MimożepurytanieucieklizAngliiprzedprześladowaniamireligijnymitojed-
nakwolnościreligijnejposzukiwaliwyłączniedlasiebie.Niebyłaonapowszechną
zasadąwzałożonychprzeznichkoloniach.Początkowonieuznawalinawetzasady
tolerancjireligijnej.Uważalibowiem,żegrzesznicymusząbyćpodporządkowani
sprawiedliwym.Przymuszaniedowyznawaniaprawdziwejwiaryuważalizasłusz-
ne,grzechembowiembyłowedługnichniestosowaniesiędoboskichnakazów7.Wy-
rażanienfałszywychpoglądówreligijnych”purytanieuważalizaniebezpieczneinie-
moralne.DoNowegoŚwiataprzybyliniepoto,byprzestrzegaćtolerancjireligijnej,
ależebyswobodniepraktykowaćjedynieswojąwłasnąreligię.Wszyscymieszkań-
cypurytańskiejkoloniibylizobowiązanidouczestnictwawnabożeństwach,życia
wrodzinach,naukiczytaniawcelustudiowaniaBiblii.Kanonyodpowiedniegoza-
chowywaniasięorazstosownegoubiorubyłydokładnieokreśloneiprzestrzegane.
Dodatkowomieszkańcymielizazadaniewzajemniesiękontrolowaćistrzecmoral-
nościwspólnoty8.Inspiracjareligijnawprawiekoloniipurytańskichwidocznajest
nietylkowMassachusetts,lecztakżewConnecticut,gdzieprawokarneuzasadniało
stosowaniekaryśmiercizaposzczególneprzestępstwanormamibiblijnymi9,atakże
wNewHaven,gdzieprawodawcyprzenieślidoprawapaństwowegoprzepisyza-
czerpniętezPięcioksięguMojżesza10.Wysiłkimającenaceluzachowaniereligijnej
jednolitościzaowocowałynietolerancją,prześladowaniamireligijnymiorazwygna-
niamiiwychodźctwem.ZanajsłynniejszeprzykładymogątuposłużyćlosyRogera
WilliamsaczyAnneHutchinson,jakrównieżprocesyczarowniczSalemorazprze-
śladowaniakwakrów11.
Purytanieuważali,żeichpaństwozostałowybraneprzezBoga,byodegraćgłów-
rolęwnowejerzewalkiodkupieńczejozbawienieświata.Bylibowiemprze-
konaniotym,żeBógprzeznaczyłichdozbudowanianaNowejZiemincnotliwej
społeczności”(virtuouscommunity),którabędzieświecićprzykłademdlacałego
świataistymulowaćmasowenawrócenie.Toprzekonaniezostałozaakcentowane
jużw1630rokuwprzezJohnaWinthropawjegokazaniupodtytułemAModel
ofChristianCharity12.Towłaśniepurytaniewięcodpowiedzialnizafenomen,
któryAlexisdeTocquevilleopisałw1831rokujakoprzekonanieoamerykańskiej
wyjątkowości(Americanexceptionalism),któregogłównymelementemjestprzeko-
nanieomoralnejwyższościorazposłannictwiespołeczeństwaamerykańskiego.Wy-
jątkowość(exceptionalism)stałasięzczasemkoncepcjązsekularyzowaną.Niemniej
7
R.M.Małajny,op.cit.,s.23.
8
D.Chidester,PatternsofPower:ReligionandPoliticsinAmericanCulture,EnglewoodCliffs
1988,za:M.Corbett,J.Mitchell-Corbett,PoliticsandReligionintheUnitedStates,NewYork1999,
s.35.
9
K.Kornayi,Powszechnahistoriapaństwaiprawa,Warszawa1959,s.171,za:M.Potz,Granice
wolnościreligijnej.KwestiewolnościsumieniaiwyznaniaorazstosunkupaństwadoreligiiwStanach
ZjednoczonychAmeryki,Wrocław2008,s.42.
10
M.Potz,op.cit.,s.42.
11
Zaprzynależnośćdokwakrówmężczyznomobcinanouszy,akobietychłostano.Wwypadku
recydywyod1658rokukwakrówkaranośmiercią,któragroziłateżzabluźnierstwoiczary.Więcejna
tentemat:K.Koranyi,op.cit.,t.3,s.166,za:M.Potz,op.cit.,s.43.
12
KazanietobardziejznanejestpodtytułemCityuponaHill.