Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
9
dzialnośćpodmiotówzdecentralizowanejwładzypublicznej.Wymagatoprzy-
znaniatympodmiotomosobowościpublicznoprawnejicywilnoprawnej.Organy
nadrzędnewsystemiedecentralizacjiniemogąingerowaćaniwsprawykadrowe
aniwkwestiachzałatwieniakonkretnejsprawy.Mogąjedyniewzakresieokre-
ślonymprawemkontrolowaćinadzorowaćdziałalnośćorganówniższegorzędu.
Istotnymelementemdefinicyjnymdecentralizacjijestprawniechronionasamo-
dzielnośćpodmiotówzdecentralizowanych.Samodzielnośćtaniejestnieogra-
niczona.WkategoriachprawnychograniczająjąprzepisyKonstytucjiiustaw,
awkategoriachpraktycznychposiadanedodyspozycjiśrodkiorazuwarunko-
waniaukładupolitycznego,którymożebyćwmniejszymlubwiększymstopniu
scentralizowany8.Podstawowąformądecentralizacjijestsamorządterytorialny.
Zanajważniejszeatrybutydecydująceoistociesamorząduterytorialnegonależy
uznać:własneorganydemokratyczniewybrane,wykonywaniezadańpublicz-
nychwynikającychzKonstytucjiiustaw(wformachwładczychiniewładczych),
samodzielnośćiniezależnośćodpaństwawzakresieprzyznanychprzezprawo
kompetencji,podmiotowośćpublicznoprawnąicywilnoprawną,własnymajątek
(własnybudżetiwłasnemienie),nadzórnadsamorządem(państwoniemoże
wkraczaćwsferędziałalnościsamorządupozajasnoiprecyzyjnieokreślonymi
przypadkami),sądowąochronęsamodzielności.
WęgryiRzeczpospolitaPolska,państwaunitarneirepublikioustrojudemo-
kracjizsystememparlamentarno-gabinetowym,opartymnapisanejKonstytucji
sąmiejscemważnychdoświadczeńwdziedziniereformadministracjipublicznej.
Poupadkukomunizmubyłyonelideramireformustrojuspołeczno-politycznego.
Wobupaństwachwprowadzonoradykalnądecentralizacjęiustanowionostruk-
turysamorząduterytorialnego.Wrazzreformamiustrojowymi,wprowadzaniem
rządówprawa(wweberowskimsensie)zaczęłyprzenikaćzpaństwzachodnich
nowetrendywzarządzaniupublicznym.DoniedawnaWęgryiPolskazaliczane
byłydojednejgrupypaństw,określanychmianemHczempionówdecentralizacji”
isytuowanychwpobliżupaństwEuropyPółnocnej9.Pozwycięstwieprawicowo-
konserwatywnejpartiiFideszw2010rokunaWęgrzechzmienionokonstytucję
irozpoczętogruntownąreformępaństwa,któradoprowadziładoradykalnej
recentralizacji.WPolscetendencjecentralizacyjnepojawiałysięoddłuższego
czasu.Poobjęciuwładzyw2015rokuprzezprawicowo-konserwatywnąpartię
PrawoiSprawiedliwośćwwystąpieniachpolitykówpartiirządzącejpojawiłysię
licznenawiązaniadopolitykiwęgierskiej.Wprowadzonezostałyzmianydosys-
temusamorządowego.
8H.Izdebski,UstrójterytorialnyRzeczypospolitej…,s.16–17.
9P
.Swianiewicz,EmpirycznatypologiasystemówsamorządowychwkrajachEuropyŚrod-
kowo-Wschodniej,HSamorządTerytorialny”2011,nr11,s.17.
