Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
Szkolnictwowyższejakoprzedmiotbadańirozważańnaukowych
ekonomiczne,bystaćsięmogłasiłąnapędowąspołeczeństwa55.Wswoimkrótkim
tekścieSzkoływyższeapostępspołecznyz1969r.JanSzczepańskiwyraźniewska-
zywał,żefunkcjąszkółwyższychjestdziałanienarzeczmodernizacjirozumianej
jakokluczdopostępuspołecznego,mierzonegom.in.wzrostemgospodarczym
(aleteżstopążyciowąobywateli,szansamiżyciowymiczyzakresemswobódoby-
watelskichorazudziałuwdecyzjachpolitycznychiekonomicznychdecydujących
osprawachspołeczeństwa)56.Wtensposóbdecydująceznaczeniedlatempawzro-
stugospodarczegoipostępuspołecznegoprzypisywałonwyższemuwykształce-
niuorazpoziomowiijakościkadrynauczającejwszkołachwyższych.Miałprzy
tymświadomość,żenietylkoodilościnakładówzależyrolaszkolnictwawyż-
szegowplanowanympostępiespołecznym,żeistotnejestkompleksoweplano-
wanieizharmonizowanieposzczególnychjegoelementów.DlategoSzczepański
wszkolnictwiewyższymwidziałczynnikpostępuwtakimstopniu,wjakimna
chęćwykorzystaniapotencjałuszkółwyższychwskazujecałokształtpolitykispo-
łeczno-gospodarczejpaństwa.
Szkoływyższeniesąbowiemczynnikiemsameprzezsię.Stająsięnimdopierowtedy,
gdymająpotemuściśleokreślonewarunki.Gdytewarunkiniesąspełnione,mogą
staćsięinstytucjamiwegetującyminamarginesiespołeczeństwalub-nawethamul-
cempostępu.Otym,czysączynnikiempostępu,decydująnieonesame,alecałokształt
politykigospodarczejikulturalnej-ito,wjakimstopniutapolitykachcewykorzystać
potencjalnemożliwościszkółwyższych57.
ZdrugiejjednakstronyJanSzczepański,jużpolatachobserwacjireformszkol-
nictwawyższegookresuPRL,zwracałuwagęnałamachartykułuGranicereform
szkolnictwawyższego,żezmianywuczelniachzachodząpowolipodwpływem
zmianwsystemiefinansowaniaikontroliadministracyjnejszkółorazprzeobra-
żeńideologicznych(niezależnieodtego,czymowaosocjalizmieczyoliberali-
zmieidemokracji),cowsytuacjinaciskówzewnętrznych(głównieadministra-
cyjno-prawnych)prowadzijedyniedopozorówzmian,niedotykającistotyszkoły
wyższej,czylikwestiidydaktycznychibadawczych58.
ztradycyjnegownowoczesne,przedindustrialnejgospodarkizacofanejwrozwiniętą(prze-
mysłową)orazliberalnejdemokracjiwdemokracjęklasyrobotniczejmiałobyćszkolnictwo
wyższe,aefektyjegodziałalnościmiałydotyczyćwszystkichwymiarówzakładanejmoderni-
zacji,zob.:K.Popiński,Rolaedukacjinapoziomiewyższymwmodernizacjispołeczno-ekono-
micznejPolskiwlatach1945-1989,[w:]J.Chumiński,Modernizacjaczypozornamodernizacja.
Społeczno-ekonomicznybilansPRL1944-1989,WydawnictwoGAJT,Wrocław2010,s.292.
55J.Szczepański,Problemyiperspektywy…,s.55.
56J.Szczepański,Szkoływyższeapostępspołeczny,[w:]M.Oferska,M.Dietl(red.),Moralność
ispołeczeństwo.KsięgajubileuszowadlaMariiOssowskiej,PWN,Warszawa1969,s.205.
57Ibidem,s.212.
58J.Szczepański,Granicereformszkolnictwawyższego,UNaukaiSzkolnictwoWyższe”1993,
nr2,s.5-10.
